Geçtiğimiz günlerde Bat-Yam ile Edirne kardeş şehir oldu. Bu güzel olayı bir etkinlik ile taçlandırdılar. Bat-Yam’da gerçekleştirilen resepsiyonda umutlar yeşerdi. Gelin şimdi de “kardeş şehir” olgusuna bir göz atalım.
Kardeş şehir nedir?
Kardeş şehir, coğrafi olarak birbirinden uzak olan yerleşimlerin, çeşitli amaçlar ile oluşturdukları bir birlikteliktir. Bu olgu, bir barış simgesi olup farklı kültürler arasında hem turizm hem ticari hem de eğitim alanında birbirlerine destek olmayı amaçlar. Son yıllarda bu eşleştirmeler çoğalarak yönetimler globalleşme yolunda sağlam adımlar atmayı hedef haline getirdiler.
İzmir
Tel Aviv
Kardeş şehir kavramının tarihçesi
Kayıtlara geçen ilk çağdaş kardeş şehir uygulaması 1. Dünya Savaşı sonrasında Birleşik Krallığın Keighley şehri ile Fransa’nın Poix du Nord şehirleri arasında 1920 yılında imzalandı. 2. Dünya Savaşı ve sonrası, insanın insana olan inancının yitirildiği, yıkımların felaketlerin zararların en üst düzeyde yaşandığı bir dönem olarak tarihe geçti. ABD’de 1953-1961 yılları arasında Başkanlık görevini üstlenen Dwight D. Eisenhower, “Birbirlerini tanıyan insanlar birbirileri ile savaşmaz” düşüncesini ortaya attı. Bu fikirler çok kısa zamanda kardeş şehir oluşumlarının hızlanmasına ve desteklenmesine yol açtı. Bu kapsamda iki adaş kent Dunkerque (ABD) ve Dunkerque (Fransa) arasında kardeş kent ilişkisi kuruldu ve savaşta zarar gören şehirler için “Tek Dünya Programı” oluşturuldu. Bu noktada Dunkerque’in 2. Dünya Savaşı için önemini belirtmeden yazıma devam etmem doğru olmaz. İngiliz Ordusunun Dunkerque’de sıkışmasının ardından hiçbir sebep olmaksızın Nazilerin dur emri vermesi ve 48 saatlik bir boşluk ile yine Nazilerin savaşı 48 saatliğine kaybetmesi bu kenti önemli kılar. Dwight D. Eisenhower, Eylül 1956’da Beyaz Saray’da yaptığı konuşmada bu durumu şu şekilde açıklamıştır: “Dünya barışını sağlamak için insandan insana etkileşim şarttır. Bu etkileşimi sağlayan kardeş şehir uygulamalarına inancımız tamdır.” 
Dwight D. Eisenhower
2. Dünya Savaşından sonra Avrupa’da da gelişen ‘kardeş şehir’ hareketi barışçıl bir ortam oluşturmak ve toplumdaki bağları kuvvetlendirmek adına atılan adımlar olarak değerlendirildi. Bu yüzden kardeş şehir ilişkilerinin 2. Dünya Savaşı sonrasında birbirlerine düşman olan ülkeler arasındaki barışı inşa etmekteki rolü büyüktür.
Kardeş şehir seçerken nelere dikkat etmek gerekir?
Bu konuda öne plana çıkanlar arasında sürdürülebilirlik ilk sırayı alıyor. Tarihi ve kültürel bağlar, coğrafi özellikler, ortak çevre sorunları bu ilişkinin devamı için önemlidir. Bazen benzerlikler gerekirken bazen de ortak sorunlar kardeş şehir olmak için yeterli olabiliyor. Kardeş şehir ilişkisi çatışmaların önlenmesi ve barışçıl yollarla çözümü, kültürel mirasın korunması, kalkınma, çevre ve sosyal hizmetler gibi konularda son derece önemli bir role sahiptir.
Rio de Janeiro
Türkiye’de kardeş şehir uygulaması yaygın bir uygulama mı?
Türkiye’de 1960’larda başlayan kardeş şehir uygulaması daha sonraki yıllarda daha da yaygınlaşmaya başladı. Yapılan istatistiklere göre Türkiye’de 3.000’e yakın kardeş şehir uygulaması bulunmaktadır. Bu uygulamada kardeş şehirlerin büyük çoğunluğunu Avrupa Kentleri oluştururken, Türki Cumhuriyetleri ve Afrika şehirleri de sıralamayı takip ediyorlar. 1965 yılında ilk kardeş şehir protokolü, Brezilya’nın Rio de Janeiro kenti ile İstanbul arasında imzalandı. Türkiye ile İsrail arasında gerçekleşen protokoller dâhilinde birçok kardeş şehir protokolleri bulunmaktadır. 1996’dan beri İzmir ile Tel-Aviv kardeş şehir olarak dünyaya ilan edildi. Bursa ile Herzliya, Adana ile Beer-Sheva ve son olarak imzalanan protokol ile Bat-Yam ile Edirne kardeş şehir olarak birbirlerine destek olmaya devam ediyor.
Kardeş şehir olmak için herhangi bir şart yoktur. Ayrıca kardeş şehir için belli bir sayı sınırlaması yoktur. Kardeş şehir ilişkisinin önemi, iki şehrin birlikte yürütebilecekleri ortak projeler ile anlam kazanır. Kültürel değişim projeleri, gençler için değişim programları düzenlemek şehirler arasında ekonomiyi canlandırmak için fuarlar kurmak, afet durumunda maddi manevi yardımlarda bulunmak, diplomatik destek, kardeş şehirlerin birbirlerine olan sorumlulukları arasındadır.
