Anadolu Din ve İnançları Platformu

Her türlü siyasi ve ayrımcı görüşten bağımsız olarak, araştırmalar, akademik çalışmalar, yayınlar ve etkinlikler yapmayı hedefleyen Anadolu Din ve İnançlar Platformu resmî olarak 2019 yılından kuruldu. Platformun kurucuları arasında İstanbul Süryani Katolik Vakfı, Protestan Kiliseler Derneği, Alevi Düşünce Ocağı (ADO) ve Anayasa Hukuku Araştırmaları Derneği yer alıyor. İlk ayağı yirmi dört aylık bir süreci kapsayacak olan platformun kalıcı ve kurumsal bir yapıya dönüştürülmesi de platformun hedefleri arasında. Anadolu Din ve İnançlar Platformu’nu DOĞAN BERMEK* ile konuştuk.

Anadolu Din ve İnançlar Platformu (ADİP) hangi motivasyonla kuruldu? Temel amacı nasıl açıklarsınız?
Türkiye'de varlığını sürdüren farklı inançların, bu inançlara mensup toplumların coğrafyası ve tarihi, bu iki zeminde gelişen kültürel kodları gibi, insanımızın güncel ihtiyaçları ve sorunları, bu sorunların çözümleri de ortak. Geçmiş tecrübelerimizden güç alarak, bu bilinç ve anlayış ile yola çıktık. ADİP’in hizmet tanımında farklı lokasyon, inanç ve temsilcileri arasında irtibatı pekiştirmek, bu irtibat neticesinde olası işbirliklerine imkân sağlamak yer alıyor. Kısaca ‘hak temelli kamuoyu aktivizmi’ diyebiliriz. Türkiye'de ‘İnanç Özgürlükleri’ alanında hak savunuculuğu, inanç temelli kültürel miras aktivizmi de ADİP'in temel hedef ve çalışma alanlarıdır. Mütevazı bütçe ve programlar ile iki senedir yolumuzda gidiyoruz.

Çalışmalarınızdan, faaliyet raporlarından Türkiye’deki bütün inanç gruplarına açık olduğunuzu anlıyoruz. Peki, ADİP’te kimler yer alıyor? Neler yapılıyor?
Kim yer almak istiyorsa kapımız açık. İstanbul, İzmir, Mardin, Antakya, Mersin, Ankara, Adıyaman, Diyarbakır, Adana'dan inanç temsilcileri, STK üyeleri, araştırmacılar, akademisyenler ADİP bünyesinde son iki senede çevrimiçi ortamlarda yan yana geliyor. Bölge toplantılarımız İzmir'de başladı, Pandemi engeliyle karşılaşınca yukarıda geçen kentlerimizden bazılarında çevrim içi toplantılar gerçekleştirdik. Yukarıda geçen inanç özgürlüğü, kültürel miras, inançların bugüne kalan izleri, kurumların aktivitelerinin tanıtımı gibi tema başlıklarında toplantılar ve yayınlar gerçekleştiriyoruz. İnternet sitemizde de yer alan projeleri, içerikleri hazırlayan, uluslararası ilişkilerimizi takip ve koordine eden, sosyal medyamızı üstlenen mütevazı bir ekip ile hizmetlerimize devam ediyoruz.
Faaliyetlerimizin, duyurularımızın, ADİP’in sahasına giren haber ve makalelerin yer aldığı üç aylık bültenimiz, aylık raporlarımız Türkiye çapında milletvekilleri, belediyeler, emniyet müdürlükleri, ilahiyat fakülteleri, basın, Cemevleri, Müslüman olmayan vakıf ve derneklere ulaştırılıyor.

ADİP İzmir Bölge Toplantısı

Birlikte çalıştığınız inanç grupları birbirlerinin geleneklerinden, kültüründen, toplumsal belleğinden haberdar mıydı?
ADİP ailesine dâhil olan inanç grupları temsilcilerinin farklı inanç ve etnik kimliklerinden haberdar, bilgili ve ilgili oldukları söylenebilir. Kuşkusuz bu ifade genellenemez. Türkiye’de dönem dönem estirilen korku ve ayrıştırıcı iklimlerin inanç gruplarını da biri birinden uzaklaştırdığı inkâr edilemez bir olgudur. Ancak son dönemde hareketlenen bir ilgi ve irtibatlanmadan bahsetmek de abartı olmaz. Bir örnek vermek gerekirse, yakın geçmişte gerçekleşen İzmir Sefarad Festivali afişinde yer alan Hz. Fatma eli - “Hamsa” imajının kullanılması bu iletişim ve interaktivitenin bir göstergesi değil midir? ADİP adına iletişim ortamlarımızda her gün bu soruya ‘evet’ cevabını verecek ifadeler, katkılar ile karşılaşıyoruz.

Etkinlik takvimi, konferans konuları nasıl belirleniyor? Kısaca özetler misiniz?
ADİP etkinlikleri yukarıda söz ettiğimiz amaç ve hedefler ışığında üç ana başlık altında çalışılıyor: “Kültürel Mirasımızı Sırtlayanlar” serimizi araştırmacı, yazar ve rehber Nükhet Everi hazırladı ve sundu. “Anadolu’da İnançların İzleri” toplantılarında varlığını sürdüren cemaatleri tanımaya, tanıtmaya çalışıyoruz. “İnançlar ve Müzikleri” kütüphanemiz de zaman içerisinde gelişiyor. Ekibimiz ve gönüllü destekçilerimiz ile yaptığımız görüşmeler, takipçilerimizden gelen öneriler, paydaşlarımızın güncel faaliyetleri ile etkinlik takvimimiz oluşuyor. İlkini Nisan 2021’de gerçekleştirdiğimiz “İnanç Mekânlarında Dönüştürmeler” uluslararası konferansı gibi organizasyonlarımız için komisyonlar kuruyor, akademisyenlerden, uzmanlardan içerik ve uygulama konularında destek alıyoruz.

Doğan Bermek ve İnanç Mekanlarında Dönüştürmeler Genel Koordinatörü Vanessa Obaldia

İstanbul kökenli bir platform olmanıza rağmen kent dışında da faaliyetleriniz sürüyor. Anadolu’da süren çalışmalar hakkında bilgi verir misiniz?
ADİP faaliyet bazlı olduğu kadar; belki de daha çok önemsediği; paydaşları ile sürekli bir iletişimi sağlamak ve geliştirmek üzerine kuruldu. Örneğin, son dönemde AİHM-Türkiye-AB Bakanlar Konseyi üçgeninde Alevi davaları başta olmak üzere aslında Türkiye'de inanç özgürlüklerine topyekûn yönelik sıcak bir süreç yaşanıyor. ADİP ve kurucu ortağı Alevi Düşünce Ocağı emek birliği ile bu süreci çeşitli içeriklerle kitlemize taşırken, paralelinde ortak sorunlarımızla ilgili bilinçlendirme amaçlı, kamuoyu oluşturmaya yönelik bir rehber hazırladık. 20 bin rehberimiz yukarıda adı geçen kentlerde destekçilerimiz, takipçilerimiz, paydaşlarımız eliyle, emeğiyle yaygınlaştırılıyor. Talepte bulunan kurumlara göndermeye devam ediyoruz. Bu ve benzeri aktivizmler kitle iletişimini de olumlu yönde destekliyor.

ADİP’in farklı sebeplerle içeri giremediği, dâhil olmadığı sınırlar var mı?
Hedefimiz ve bu hedefe yönelik programımız konusunda hassas ve detaycı olmaya gayret ediyoruz. Dolayısı ile hizmetlerimiz mütevazı bir çevrede kabul görmüş olacak ki bugüne kadar yüzümüze kapanan kapı olmadı. Ancak büyük fotoğrafta “İnanç Özgürlükleri” konusunun Türkiye’nin popüler, her daim güncel ve ilgi gören bir insan hakları alanı olmadığı aşikâr. Sürekliliği temin etmek için yurt içi ve yurt dışından maddi destek bulma anlamında zorlandığımızı söyleyebiliriz. İnanç gruplarının Cumhuriyet tarihi sürecinde gelişen refleksleri, çekinceleri, temkinlerinin de farkındayız. Dinî kurum ve önderleri ile temas ve mesafeyi hassasiyetle gözeterek, sivil temsilciler ile yol birliği etmeye özen gösteriyoruz. ADİP kuruluş motivasyonları icabı yüz yüze iletişimi benimseyen, sahada olmak isteyen bir hareket. Pandemi engelleri de bir miktar bizi frenledi. Ancak yenilenen şartlara da çok hızlı uyum sağladığımızı iki yıllık faaliyetlerimizin çıktıları teyit etmektedir.

ADİP’in yakın gelecekte hedeflerinde neler var?
Öncelikle başlattığımız paylaşım ve bilgilenme süreçlerini daha da geliştirmek, platform katılımcılarının daha fazla ortak etkinlikler düzenlemesini sağlamayı amaçlıyoruz. Somut projelerimiz de var, ancak her STK (Sivil Toplum Kuruluşu) gibi ADİP’in de ciddi mali sorunları var. Yeterli fon buldukça somut projelerimizi gündeme getiriyor ve gerçekleştiriyoruz. Bugüne kadar gerçekleşen belli başlı projelerimiz, “Ortak İnanç Takvimi”, “Üç Aylık Adip Bülteni”, “İnanç Mekânlarında Dönüştürmeler Uluslararası Konferansı”, “İnanç Özgürlükleri Rehberi”, çok sayıda söyleşi ve konferans oldu. Ayrıca dünyada benzer amaçlarla çalışan kurum ve kuruluşlar ile iletişimler kurmaya başladık. Önümüzdeki dönemde uluslararası ilişkilerimizi ve yerel yönetimler ile bağlarımızı güçlendirmeye de gayret edeceğiz.

Doğan Bermek*
Anadolu Din ve İnançları Platformu Genel Koordinatörü - www.adipanadolu.org