Damdaki Kemancı müzikalinde canlandırdığı Tevye rolü ile dünya çapında üne kavuşan İsrailli aktör Chaim Topol, Alzheimer’a karşı uzun yıllardır verdiği mücadelenin ardından 9 Mart Perşembe günü 87 yaşında Tel Aviv’de yaşama veda etti.

Chaim Topol; Yiddiş edebiyatının temel taşlarından Sholem Aleichem’in “Tevye the Dairyman” öykülerinin temel alındığı “Damdaki Kemancı” müzikalinin önce sahne yapımlarında, daha sonra sinemaya uyarlamasında “Sütçü Tevye” rolünü canlandırmış, adı bu rolle özdeşleşmişti.

Her ne kadar adı “Sütçü Tevye” ile özdeşleşse de Topol çok yönlü bir kişiydi… O bir aktör, film yönetmeni, şarkıcı, yazar, şair, ressam, hatip, yardımsever ve TV sunucusuydu…

Sahnede 3.500’den fazla kez Sütçü Tevye rolünü canlandıran Topol, bu başarısı nedeniyle dünya çapında tanınırlık kazanmış, İsrail Ödülü’ne layık görülmüş, iki kez Altın Küre ödülünü almış, En İyi Aktör dalında Oscar’a aday gösterilmişti.


"Sallah Shabati" filminden

Doğulu göçmen Sallah Shabati
Chaim Topol, Polonya göçmeni Rala ve Yakov çiftinin çocuğu olarak 1935 yılında Tel Aviv’de dünyaya geldi. Oyunculuk kariyerine, eşi Galia ile tanıştığı, ordunun müzik topluluğunda hizmetini sürdürürken başladı. Askerlik görevini tamamlamasının ardından bir tiyatro grubuna katıldı, “I Like Mike” filmi ile ilk kez sinemada rol aldı.


"Sallah Shabati" çekiminde (Solda Topol, sağda Ephraim Kishon)

Ancak 1964 yılında “Sallah Shabati” filmindeki rolü Topol adının hem ülke içinde, hem de dışında duyulmasına yol açacaktı. Bir göçmen kampında yaşayan Kuzey Afrika (Mizrahi) göçmeni Yahudi bir ailenin yaşadığı zorlukları anlatan Ephraim Kishon’un eseri Sallah Shabati’de Topol başrolü oynadı. Menahem Golan yapımcılığında, Ephraim Kishon yönetmenliğindeki film yerel bir hit oldu, Altın Küre’de En İyi Yabancı Film ödülünü kazandı. İsrail, uluslararası film kategorisinde Oscar’a ilk kez aday gösterildi.


Bu başarının ardından Topol, 1966’da büyük bütçeli ABD yapımı, Kirk Douglas’ın başrolünü oynadığı “Cast a Giant Shadow”da küçük bir rol aldı. Kısa süre sonra İsrail’de İbranice oynadığı “Damdaki Kemancı”daki Tevye rolünün İngiliz yapımındaki seçmelerine katılmak üzere İngilizcesini hızla tazelemeye ve ilerletmeye başladı. Seçmeleri kazandı, oyun 1967’de İngiltere’de prömiyerini yaptı, Topol Sütçü Tevye olarak çok kez sahne aldı. Müzikalin İbranice versiyonundaki “Lu haiti Rotchild” şarkısının, “If I Where A Rich Man” olarak adaptasyonu bugüne değin ölümsüz şarkılar arasındaki yerini korumaya devam ediyor.

Londra’dan Altı Gün Savaşı’na
1967 yılının Haziran ayında Arap ülkeleri savaş açınca, Topol, Altı Gün Savaşı’nda hizmet etmek üzere İsrail’e geri döndü. Alisa Solomon 2013 tarihli “Wonder of Wonders: A Cultural History of Fiddler on the Roof” adlı kitabında; “Londra’dan bir yıldız olarak ayrılmıştı, bir kahraman olarak geri döndü” diye yazmıştı Topol hakkında. Savaş sonrası, Topol’un Londra’ya dönmesinin ardından, 1967 yılının Temmuz ayında “If I Where A Rich Man” Aretha Franklin’in “Respect” adlı şarkısını geride bırakarak İngiltere listelerinde 9. sıraya yükseldi.

Filimle gelen Altın Küre ödülü
ABD’li yönetmen Norman Jewison “Damdaki Kemancı”nın beyaz perdeye uyarlamasını gerçeğe dönüştürmek istediğinde, ilk yaptığı Chaim Topol’un performansını izlemek için İngiltere’ye uçmaktı. Topol’u filmde oynamaya ikna ederek, dünya çapında sanatsal ve ticari bir başarıya dönüşecek filmin ilk adımını atmış oldu.


“Damdaki Kemancı” (Fiddler On The Roof) filmi En İyi Erkek Oyuncu dahil olmak üzere sekiz Akademi Ödülüne aday gösterildi. Uluslararası tanınırlık kazanan ilk İsrailli aktör Chaim Topol o yıl Altın Küre ödülünün de sahibi oldu.

Yıllar içinde İsrail ve ABD’de, aralarında 1981 yılı Bond filmi olan “Yalnızca Gözlerin İçin” de dahil olmak üzere çok sayıda filmde rol aldı. Ayrıca 1975 yapımı “Galileo” filminde bilim adamı Galileo Galilei’yi canlandırdı, 1980 yapımı uzay filmi “Flash Gordon”da rol aldı.

Gerek Londra sahnelerinde, gerekse İsrail’deki ünlü Gesher Tiyatrosu’nda canlandırdığı pek çok role rağmen Sütçü Tevye rolü onun ayrılmaz bir parçası oldu. Dünya çapında farklı ülkelerin sahnelerinde bu role tekrar tekrar geri döndü. Broadway canlandırması Topol’e Tony adaylığı kazandırdı.

Aslında “Damdaki Kemancı” Doğu Avrupa’da Anatevka kasabasında geçen Yahudi yaşamının tarihsel bir anlatımını sunarken, Chaim Topol Sütçü Tevye rolü ile baskı altındaki hayatın zorluğunu, Yahudi ailesinin örf ve adetlerini, dinî vecibelerini, insan sevgisini, kutsal Şabat’ı tüm dünyaya tanıtmış oluyor, müzikaldeki “Traditions” (Gelenek) şarkısını danslar eşliğinde söylerken Yahudilerin geleneklerine bağlılıklarını vurguluyordu.

2009 yılında ABD genelinde çıktığı veda turu 2010’da tamamlandığında, Topol sahnede 3.500’den fazla kez Sütçü Tevye’yi canlandırmış oluyordu. Aslında 30 yaşında başladığı Tevye kariyerinde daha yaşlı görünmek için yoğun bir makyaja başvururken, 75 yaşında bu rolü canlandırdığında olduğundan genç görünmesini sonsuz enerjisine borçluydu.


Topol ve yardımseverlik
Son yıllarda birkaç kitap yazan Chaim Topol kendini hayırseverliğe adadı. Galil (Celile) bölgesinde kronik hastalıkları olan veya engelli çocuklar için 2012 yılında açılan Jordan River Village’de bir kampanya yürüttü. Aynı amaçla Topol birkaç yıl önce özel ihtiyaçları olan çocuklara tedavi ve destek sağlayan, kâr amacı gütmeyen Variety Israel’i kurdu. 2015 yılında, ülkenin en saygın onuru olarak kabul edilen İsrail Ödülü’ne layık görüldü.

80 yaşındayken, ülkesinin devlet televizyonuna verdiği söyleşide Chaim Topol; yoğun temposunu sürdürebilmesi, yazmaya, resim yapmaya, hayırseverlikle uğraşmaya devam edebilmesi ile övünüyordu.

Son günlerinde ailesi onu sevgi ile kucaklarken, Chaim Topol Alzheimer’a karşı uzun yıllardır verdiği mücadeleye 9 Mart günü teslim oldu. Naaşı ertesi sabah Tel Aviv’deki Cameri Tiyatrosu’na getirildi, sahneye yerleştirildi. Sanatçı arkadaşlarının ona sahnede veda etmelerinin ardından Chaim Topol son yolculuğuna uğurlandı.