Haber fotoğrafı: Beethoven'in özel işitme cihazları - Beethoven Evi Müzesi
Besteci eserin icrası tamamlandığında önce orkestra üzerinde donuk bakışlarını gezdirdi. Oldukça emek vermiş olduğu senfonisini ilk kez dinleyici önüne çıkarmış ve yönetmişti. Bir süre sonra sahnenin kenarından koşarak gelen birkaç kişi orkestrayı yönettiği kürsüyü o üzerinde olduğu halde arka tarafa çevirdiler ve bu kez karşısında kendisini ayakta alkışlayan seyircilerle karşı karşıya geldi. Ne senfonisini ne de takdir dolu alkışları duyabilmişti ama en azından görüyor ve hissediyordu.
Ludwig van Beethoven (1770-1820) tüm besteciler arasında en ünlü ve etkili olanlardan biridir. Yaşamının bir bölümünü sağır olarak geçirmiş, ünlü 9. Senfoni’nin galasını orkestrayı duymaksızın yönetmişti. Duyma yetisini kaybetmesine ilişkin pek çok teori vardır. Ancak sağırlığı git gide kendini gösterirken onu en rahatsız eden durumlardan biri kulaklarındaki geçmeyen çınlama olmuştur. Kulak çınlaması ya da sağlık alanındaki adıyla tinnitus, Beethoven’ın depresyonunun artışına giden yolda önemli bir etken olmuştur. O, 1796 yılında yirmi altı yaşındayken kulak çınlamasını hissetmeye başlamıştı.
Tinnitus, günümüzde insanların ortalama %10 civarını etkilemektedir. Beynin derinliklerinden devamlı gelen bir ses (çınlama, uğuldama, tıslama, cızırtı gibi) bazen bir sebebe bağlansa da çoğu zaman nedeni bilinmeksizin inatçı bir şekilde devam eder. Bu durum ani veya sinsi başlangıçlı, tek taraflı veya iki taraflı olabilir. Ayrıca değişen yoğunlukta, sürekli veya aralıklı olarak yaşanabilir. Bazı hastalar bundan hiç rahatsız olmazken, bir kısmı ciddi şekilde etkilenebilirler. Bu durumda hafif anksiyete ve depresyondan intihar düşüncelerine, uyku bozukluklarına ve günlük görevleri yerine getirememeye kadar değişen bulgular ortaya çıkabilir.
Gürültülü makineler, patlamalar, mekânlar veya konserlerde yüksek ses seviyelerine maruz kalmak tinnitus’a neden olabilir. Bu maruziyetler, genellikle 16 ila 18 saat sonra azalan tinnitus ile birlikte geçici işitme kaybı oluşturabilir. Geçici olması zararsız anlamına gelmez, çünkü iç kulağın hücrelerine uzun vadeli hasarlar oluşturabilirler. Kalıcı hale gelen tinnitus, artık işitme kaybı ile ilişkilidir. Teoriye göre işitme kaybının olduğu yerde beyin, boşlukları spontan sinir aktivitesi ile doldurur. Sessizliği duymak yerine, çınlama sesi duyulmaya başlar.
Herhangi bir etkene bağlı ise ona yönelik girişimler uygulanabilir. Ancak sebep bulunamayan vakalarda tedavi seçenekleri bilişsel davranışçı terapilerden tıbbi tedavilere kadar uzanır. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) depresyon, uyku bozukluğu, saldırganlık gibi birçok psikolojik sorunun tedavisinde uygulanabilmektedir. Tinnitus’da yaşamsal tavsiye olarak kafein tüketimine dikkat edilmesi, uyku eksikliğinin giderilmesi gibi öneriler olsa da stres önemli bir durumdur. Çünkü stres ve tinnitus birbirini besleme eğilimindedir. BDT bu noktada devreye girerek kişiye yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
“MindEar” uygulaması bir sağlık kuruluşunun yerine geçmeyi değil, tinnitus’dan muzdarip olanlara destek olmayı amaçlıyor
Bu istenmeyen durumla başa çıkabilmek için teknolojiden de faydalanma çabaları devam ediyor. Yeni geliştirilen ‘MindEar’ adlı cep telefonu uygulamasına ait ilk klinik çalışmada, kullanıcıların yaklaşık üçte ikisinin 16 hafta sonra iyileşme yaşadığı gösterildi. Program, sanal bilişsel davranış terapisti olarak hareket etmek için sohbet bot teknolojisi kullanılıyor. Uygulama, tinnitus’un etkilerini zihinsel olarak dışlamak için ses terapisinin yanı sıra farkındalık ve meditasyon egzersizlerini de kullanıyor. Burada temel olarak insanın zayıf bir yönlenim şartlanmasının kırılması amaçlanıyor; “Bir şeyden ne kadar çok kurtulmak isterseniz, ona o kadar odaklanır ve düşünürsünüz.”
Beethoven ise işitme kaybına rağmen müziğe olan sevgisini hiçbir zaman kaybetmedi ve zaman zaman yeni geliştirilmekte olan akustik işitme cihazlarından bazılarını kullanarak bestelemeye devam etti. Beethoven’ın özel kulak kornası gibi işitme cihazlarından oluşan geniş bir koleksiyon, Almanya'nın Bonn kentindeki Beethoven Evi Müzesi’nde görülebilir.
