Haber fotoğrafı: 30,5 yıl bekleyen bir embriyo olan Daniel bebekten önceki rekor 30 yıl ile, 2022’de doğan ikizlere aitti
Geçtiğimiz aylarda en çok okunan haberlerden biri, dünyaya yeni gözlerini açan bir bebek hakkındaydı. Minik Daniel’in haber değeri taşıyan özelliği, anne karnına düşecek olan embriyo halinin 30 yılı aşkın bir zaman önce, 1994 yılında elde edilmiş olmasıydı.
Çocuk sahibi olmanın insanoğlu dahil tüm canlılarda içgüdüsel bir davranış olması görüşünü bir kenara koyarsak, çiftlerin aşklarının meyvesi olan bir bebeğe kavuşma arzuları belki de en önemli gayelerinden biridir. Lakin kısırlık denen mevzuda, kadın ya da erkek nedenli olarak, yumurta ve sperm bir embriyoyu oluşturacak şekilde buluşamaz.
Kısırlık, üreme çağındaki çiftlerin ortalama %10’unu etkiler. Risk faktörleri arasında öncelikli olarak ileri yaş, genetik bozukluklar, enfeksiyonlar ve çevre kirleticileri yer alır. Uzun yıllar boyunca çaresiz dert olarak kabul edilen bu durum, 1983 yılında bilim dünyasından gelen müjdeli bir haberle rafa kalkıyordu. İşin temelinde, kadının yumurtalıklardan alınan yumurtalar laboratuvar ortamında spermle döllendirilmekteydi. Kısırlık, erkek faktöründen de kaynaklanıyorsa, mikroenjeksiyon denilen yöntemler kullanılarak spermin yumurtaya girişi de sağlanmaktaydı.
Tüp Bebek (IVF) tedavisi özünde, anne yumurtası ve spermin laboratuvar ortamında döllendirilmesine dayanıyor
Tüp bebek (IVF) yöntem
Tüp bebek (IVF) denilen bu yöntemde sperm ve yumurtanın birleşimiyle oluşacak embriyonun hazırlanışında bazı standart uygulamalar kullanılır. Dondurularak veya taze olarak hazırlanan embriyoların kadının aylık döngüsünün uygun döneminde rahme yerleştirilmesi ve bunun izlemi ile süreç devam eder. Dondurma işleminde herhangi bir tutmama veya aksaklığa karşı birkaç embriyo da hazır bekletilir. Ancak hamilelik gerçekleşirse kalan dondurulmuş embriyoların akıbeti ise artık anne babanın kararına bağlıdır.
1990’ların başlarında, Linda Archerd ve o zamanki eşi, tüp bebek yöntemini denemeye karar verdiler. 1994’te dört embriyo elde edildi. Biri anneye verildi ve şu anda 30 yaşında olan bir kız çocuğunun doğumuyla sonuçlandı. Hatta annenin şu an 10 yaşında bir çocuğu da var. Diğer embriyolar ise, kriyoprezervasyon denilen soğukta dondurma yöntemine tabi tutularak saklandı. Ta ki, yine kısırlıktan muzdarip Lindsey ve Tim Pierce çiftinin başvurusu değerlendirilinceye kadar…
Embriyolar ne kadar süre dondurulabilir?
Embriyolar, sıvı nitrojende -196 °C’de, neredeyse sonsuza kadar dondurulabilir ancak, çözüldükten sonra hayatta kalma oranı yaklaşık %80’dir ve transfer edilen embriyoların yalnızca bir kısmı canlı doğumla sonuçlanır. Lindsey ve Tim bunun farkındaydılar ama yine de bunun kendileri için çözüm olacağına dair inançları kuvvetliydi. Üstelik bir rekora da imza atacaklardı. Embriyoların dondurulduktan uzun süre sonra kullanımı artık bilinen bir gerçekti ve çalışmalara göre bir risk barındırmıyordu. 2022’de bir başka çift yine 30 yıllık bir embriyo sayesinde bir ikiz bebek sahibi olmuştu.
IVF işlemi titiz bir çalışma gerektiriyor
Tabi ki, embriyo saklanmasında ve kullanılmasında da teknik olduğu kadar hukuksal prosedürler de bulunmakta. Örneğin ABD’de embriyolar süresiz olarak dondurulabilirken, Avustralya’da beş yıla, Birleşik Krallık’ta ise 55 yıla kadar dondurulabilmektedir. Ülkemizde ise saklama süresi bir yılı aştığında eşlerin her ikisinin de rızasıyla birer yıllık süre uzatımına gidilebilmektedir. Ancak boşanma veya ölüm gibi durumlarda kurulan bir komisyon kararıyla saklanan embriyolar imha edilmektedir. Hayata gözlerini açmak için belirsiz bir zamanı bekleyen potansiyel bir canın komisyon kararı ile yok edilmesi fikri ne kadar hüzünlü geliyor değil mi? Aksi durumlarda ülkemizde de en fazla beş yıl embriyo korunmaktadır.
ABD’de embriyo bağış programı uygulayan merkezlere herhangi bir çiftin başvurarak bebek sahibi olması, günümüzde sıradan bir uygulama haline gelmiş durumda. Ancak bardağın boş tarafına bakarsak embriyoların çoğu sahipsiz kalıyor ve bu da etik endişelere yol açıyor. Bazı tahminlere göre şu anda ABD’de dondurulmuş 1,5 milyona yakın, akıbeti belirsiz embriyo bulunuyor.
Son yıllarda klinikler giderek daha eski dondurulmuş embriyoları çözüp ‘evlat edinme’ amacıyla kullanıyor. Teşbihte hata olmaz diyerek esnaf mantığıyla düşünürsek, daha eskimiş ürünü tezgâhta ön sıraya koyuyor. Bunun sonucunda, yeni doğan bebeklerin bazılarının kendilerinden onlarca yıl büyük kardeşleri oluyor.
Daniel Pierce 11.148 gün bir depoda dondurulmuş olarak bekledikten sonra gelişimini tamamladı ve dünyaya gözlerini açtı
