“Veda vakti geldiğinde
Ayrılıp gidecek olsan bile benden
Mekânın içimdeki derinlikler, gönlüm olur
Rahman dileğim, bizi tekrar bir araya getirmesidir
Bu onun dilediğine bahşettiği bir ihsandır.”

“Ayrılık günü veda ederken
Ayrılığın acısıyla gözyaşı dökerken
Sordu bana benden sonra ne yapacaksın diye
Bu soru senden sonra var olabilecek olana sorulur dedim.”
Binbir Gece Masalı’ndan

Anlat Şehrazat... Bir gece değil binbir gece anlat... Aşkın gücünü kanıtla, önyargıları kır, olamayacakları olur kıl ve tarihe imza at… Anlat Şehrazat, filmlere konu, müziğin ilhamı ol. İnsanlık kadar eski masalları anlat. Hep mutlu sonla bitsin. Masallarla birlikte uçan halıların, sihirli lambaların aslında bizim kendimiz olduğunu hatırlat. Her şeyin elimizde ve kafamızda şekillendiğini, çekip gidenin arkasından el sallamak mı yoksa sıkı sıkı tutmak mı gerek diye sorgulamamızı sağla? Masal nasıl okunur öğret bize. Sessizce mi çığlık çığlığa mı?
Fısıltı ile çığlığın kardeş olduklarını, her fısıltının aslında büyük bir çığlık atmak üzere ortaya çıktığını söyle. Okuya okuya umutsuzluğun yok olduğunu, bilgi ile yaklaştıkça, sonun gelmediğini anlat. Anlat Şehrazat, sihir ile değil sabır ile işleri yoluna koymanın sırlarını anlat.


Şehrazat, diğer adı ile Binbir Gece Masalları
Binbir Gece Masalları çocuklara mı anlatılır yoksa büyüklere mi? İhanetin acımasızlığı, intikamın soğuk pençesi, sihrin gücü, mizahın gülümseten yüzü ve mutlu sonlar...
Eşi tarafından aldatılan Şehriyar her gece bir başka kadın ile birlikte olup sabahına onu öldürür. Vezirin kızı Şehrazat bu kötü gidişata bir son vermek ister ve Şehriyar’ın eşi olmaya aday olur. Vezir kızını bu sevdadan vazgeçirmek için uğraşsa da başarılı olamaz.
İlk birlikte oldukları geceden başlayarak Şehriyar’a masallar okuyan Şehrazat, kız kardeşi Dünyazad’dan yardım alır. Tam şafak vakti masalın en heyecanlı yerinde anlatmayı keser ve şahı etkiler. Masalın sonunu merak eden şah bir sonraki gece başka bir masal ile karşılaşır. Sona gelindiğinde Şehriyar Şehrazat’a âşık olmuştur ve Şehrazat kadınların kötü kaderini değiştirmiştir.

Şehrazat bir dünya klasiği mi? Yoksa, bir Doğu masalı mı? Bir aşk masalı mı, erotik bir dizge mi?
Hakkında bu denli çok yazılan yorumlanan bu masalları bu kadar önemli kılan unsurlar nelerdir?

“Yaşamda kalma” isteği
Öncelikle, bu masalların en büyük itici gücü “yaşamda kalma” isteğidir. Şehrazat anlattığı her masal ile hayatına bir gün daha katmayı hedefler. Ölümü kendinden uzaklaştırmak, masallar ile mümkün olmaktadır.
Şehrazat masalları bir sözlü tarih harikasıdır. Anlatan Şehrazat, dinleyen Şehriyar ve hayatları değişen iki ayrı karakter… Ortak noktaları aşkları. Binbir gece boyunca ilgiyi canlı tutmak ve kendini dinletmek, Şehrazat’ın mahareti olsa da yazılı edebiyatın ilk şartıdır.
Binbir Gece Masalları incelendiğinde, farklı temalar etrafında dönen birbiri içinde sarmalanan masallar görürüz. Ünlü yazar Borges bu durumu şöyle açıklıyor: “İçlerinden durmadan başka toplar çıkan Çin toplarını, içlerinden durmadan farklı bebekler çıkan Rus bebeklerini getiriyor akla. Öykü içinde öykü insanda tuhaf bir etki uyandırır, neredeyse sonsuz bir etki, baş dönmesi gibi bir şey… O zamandan bu yana bu yönteme öykünen birçok yazar çıkmıştır.”
Masalların Bağdat’ta geçtiği tahmin edilir. Arap, Hint ve Mısır kaynaklı olduğu hakkında bilgiler olsa da yer yer Yunan Mitoloji’sinden esintilere rastlanır. Ve masallar, 1704 yılında Fransızcaya çevrilecek, Batının sınırlarını zorlayacaktır.

Felsefe ve edebiyatta Şehrazat esintileri
Çocukların hayal dünyasını genişletmek amacı ile okunan birçok Binbir Gece Masalı’nın yazılı edebiyata geçmesi, bu masalların ölümsüzleşmesinin en önemli adımıdır. Ünlü düşünür Pascal’a göre, “Yaşam, bir zindanda yaşamaktır, sıramızın gelmesini bekleriz.” Şehrazat’ın anlatma içgüdüsü tam da bu düşünceye değinir. Görürüz ki, gerçek hikâyelerden farklı olarak masallar “mutlu son” ile biter.
İngiliz romantik şair Samuel T. Coleridge, hayatı boyunca “Devler, Büyücüler ve Cinler Hakkında Masallar” kitabının etkisi altında kaldığını söyler. William Wordsworth ise, çocukluğunda en değerli şeyin “Binbir Gece Masalları” kitabı olduğunu anlatır. Necip Mahfuz’un “Arap Günleri ve Geceleri” adlı kitabı ise Binbir Gece Masalları’nın bir başka versiyonu gibidir. Salman Rushdie’nin “Harun ve Masallar Denizi” adlı eserinde Binbir Gece Masalları’ndaki kurgu ve düzeni gözlemleriz. 20. yüzyılın en önemli yazarlarından Marcel Proust, “Geçmişte Kalanların Hatırası” (Remembrance of Things Past) adlı kitabında ölüm ve ölüme meydan okuma kavramlarını irdeler. Yazar Georgette Heyer’in de esin kaynağıdır Binbir Gece Masalları… Mizahi dille yazdığı kitapları hasta olanlara şifa olurken, Holokost sırasında Nazilerin elinde esir düşen Polonyalı Yahudi kadınlara moral kaynağı olduğu da anlatılıyor. 1994 yılında Saraybosna’daki katliam sırasında masalların hayatlara değdiğini görüyoruz.


Çizgi filmler için mükemmel bir kaynak
Binbir Gece Masalları çizgi filmler için mükemmel bir kaynak. “Alaaddin’in Lambası”, “Uçan Halı”, “Ali Baba ve Kırk Haramiler”i dinlemeden büyüyen bir çocuk var mı? Çeşitli dillere çevrilen, birçok versiyonu yapılan bu çizgi filmler çocuklarda hayal gücünü kullanmalarını sağlar. Bu filmlerin bir diğer özelliği de çocukların defalarca bıkmadan seyretmelerine karşın yetişkinlerin de her defasında farklı bir akış açısı ile karşılaşmalarıdır.

Sinema ve televizyonda 1001 Gece Masalları
Hollywood’un Binbir Gece Masalları’ndan uyarlanmış birçok filmi var. Kimi konulara bağlı, kimi de kahramanlara. Bazıları ise sadece düşünce bakımından bu masallarla benzerlik gösterir. Fritz Lang’ın 1921 yapımı Der Müde Tod, 1924 Hollywood yapımı The Thief of Baghdad ve onun 1940’taki İngiliz ikinci yapımı, Binbir Gece Masalları’ndan etkilenmişlerdir.

1942 yapımı Arabian Nights filminin başrollerinde Maria Montez, Sabu Dastagir ve Jon Hall vardır. 1944 yapımı Ali Baba ve Kırk Haramiler filminde yine aynı artistler rol aldı. 1980’li yıllarda Şehrazat rolünde Annette Haven ve Şehriyar rolünde John Leslie’nin oynadığı 1001 Erotic Nights, bütçesi milyon doları aşan ilk porno film sayılır.
Binbir Gece Masalları’nın en başarılı sinema uyarlaması olarak, 1992 Walt Disney yapımı çizgi film Alaaddin sayılabilir. Filmde Scott Weinger ve Robin Williams seslendirme yaptı.
Sinbad’ın yolculukları, televizyon ve sinemaya birkaç kere uyarlanmıştır. Bunlardan en sonuncusu, seslendirmesini Brad Pitt ve Catherine Zeta-Jones’un yaptığı 2003 yapımı animasyon Sinbad: Legend of the Seven Seas’dir. 1958 yapımı The Seventh Voyage of Sinbad, en ünlü Sinbad filmi sayılabilir.

Türkiye’de de
Bu uyarlamalar sadece İngilizce olmayıp, ayrıca Hint (Bollywood) versiyonları, İtalyan yönetmen Pier Paolo Pasolini’nin 1974 yapımı Il fiore delle mille e una notte’si ve 1990 yapımı Fransız Les 1001 nuits başarılı uyarlamalar olarak gösterilebilir. 1971 yılında çekilen ve Hayao Miyazaki’nin de rol aldığı Ali Baba ve Kırk Haramiler versiyonu ise gölge oyunları ve flashback kullanılması açısından kayda değer bir filmdir.
2000 yılında sinemaya uyarlanan Arabian Night adlı iki bölümlük dizi Emmy ödülüne layık görüldü. Bu dizide Şehrazat rolünde Mili Avital, Şehriyar rolünde Dougray Scott oynadı.

Türk televizyonlarında 2006-2009 yılları arasında yapılan Binbir Gece adlı dizi de Türkiye’de olduğu kadar başka birçok ülkede de gösterime girdi. Bu dizide Bergüzar Korel ile Halit Ergenç başrolleri paylaştı.

Biraz da müzik
Rimski-Korsakov’un Şehrazat adlı senfonik süiti, defalarca sahnelenen ve her defasında beğeni toplayan bir eserdir. 1888 yılında bestelenmesine rağmen, müziğin zamana bağlı olmadığının kanıtıdır adeta. Rus müzisyen Nikolay Rimski-Korsakov, Rus tarihine has oryantalist bir çalışma yapmış, çok renkli orkestrasyonlara yer vererek asırlardır beğenilen bir eser ortaya çıkarmıştır. “Deniz ve Sinbad’ın Gemisi”, “Kalender Prens”, “Genç Prens ve Prenses” ve “Bağdat’ta Şenlik” adlı bölümlerinde Şehrazat’ın Binbir Gece Masalları’nın etkisi yadsınamaz.

Kaynakça
https://tr.wikipedia.org/wiki/Binbir_Gece_Masallar
https://oggito.com/icerikler/binbir-gece-masallari-neden-onemlidir/35935
https://10layn.com/binbir-gece-masallari/
https://www.sabah.com.tr/sozluk/edebiyat/binbir-gece-masallari
https://www.biyograficim.com/nikolay-rimski-korsakov.html