Üç çocuk annesi, feminist, entelektüel, manevi lider, Delphine Horvilleur Fransa’da ELLE Dergisi’nin Ocak sayısında kapak yıldızı oldu; üstelik giydiği kot pantolon, beyaz gömlek, mavi blazer, kıvırcık saçları ve kırmızı oje ile boyanmış tırnaklarıyla, Fransız Yahudilerinin bir hahamı tahayyül ettiklerinde, ilk akıllarına gelecek bir görüntü sergilemiyordu.
Fransa’da sadece üç kadın haham bulunuyor. Fransa’daki Yahudi din hayatını yöneten geleneksel Yahudi topluluğu, Horvilleur’un hizmet verdiği küçük çaptaki liberal Yahudi hareketini tanımıyor. Yine de Reform Yahudilerinin seminerinde göreve atanan Horvilleur, yaklaşık 500.000 Yahudi’nin yaşadığı Fransa’da, büyüyen bir hayranlıkla izleniyor.
Müslüman-Yahudi ilişkilerine değiniyor…
Horvilleur ulusal medyada sık sık antisemitizm ile Müslüman-Yahudi ilişkilerine değiniyor. Fransa’daki ünlü Fransız Yahudilerinin cenazelerine katılıyor. Örneğin politikacı ve aynı zamanda Holokost kurtulanı olan Simone Veil ile moda tasarımcısı Sonia Rykiel’in cenazelerine katıldı.
Kitap yazıyor ve Yahudi düşüncesinde olan küçük fakat etkili bir derginin genel yayın müdürlüğünü yürütüyor. Tarihî bir Yahudi mahallesinin belediye başkanı olan Fransız ekonomist Ariel Weil ile evli olan Horvilleur’un okul çağında üç çocuğu var.
ELLE dergisine verdiği röportajda Horvilleur, bugünkü durumunun kendisine benzersiz bir güç vermesine karşın aynı zamanda kısıtlayıcı olmasından yakınıyor. “Bir grup, gelenekleri sorguladığım için bana hain gözüyle bakarken, diğer bir grup bir şeyleri yerinden oynatmak için yeterince radikal olmadığımı öne sürerek hain olduğumu düşünüyor,” diyor.
“Toplum bazen kadın liderlere iyi gözle bakmıyor…”
Horvilleur Yahudi toplumunun bazen kadın liderlere iyi gözle bakmadığını belirtiyor. “Her dinde, kadınların din işlerine karışmamaları gerektiği ve erkeklere göre daha çok manevi değerlere sahip olduklarından, rahip veya haham olmaları gerekmediği söyleniyor. Kadınların altın kaplı hapishanelerde kalmalarını sağlamak için kadına övgü yağdırıyorlar…” diye ekliyor.
Antisemitizmin yükselişte olduğunu söyleyen Horvilleur, ‘geçmişte hoşgörüsüzlüğe karşı savaş evrenselken, bugün ırkçılığa karşı savaşanların antisemitizme karşı savaşanlarla aynı taraflarda olmayabileceğini’ vurguluyor. Horvilleur’a göre, “Tam olarak ne olduğunu anlayamasak da, kendimizi başkalarının yerine koyabilme yetisini tekrar kazanmalıyız. Empati fanatizmin panzehridir.”
Sıkı bir feminist
Horvilleur, antisemitizm ile kadın düşmanlığı arasında da bir ilişki kuruyor. “Bazı kişiler, hem kadınların, hem de Yahudilerin parayı ve gücü sevdiklerini, toplumda bir parazit gibi yaşadıklarını, bir kirlilik unsuru olduklarını ve isterik olduklarını düşünüyorlar,” diyor.
Sıkı bir feminist olan Delphine Horvilleur’un çocuk yetiştirme konusunda da ilginç düşünceleri var. Ona göre kullandığımız dil çok önemli. Kendisinin bile bazen, oğlunu “güçlü” olduğundan dolayı tebrik ederken, kızını “sevimli” olduğundan dolayı kutladığını itiraf ediyor.
Geçmişimize saygı duyarken geçmişimizi bir fetiş haline getirmememiz gerektiğini de savunuyor Horvilleur: “Çoğu kere, eskiden olanlar daha iyiydi diye düşünenlerin etkisinde kalıyoruz. Hâlbuki bu doğru değil. Yenilikçi yaklaşımın bir erdem olduğunu öne sürenler de bulunuyor.”
Ve bir derginin genel yayın yönetmeni
Aynı zamanda eski bir gazeteci olan Delphine Horvilleur, “Revue de penseé(s) juive(s) Tenou’a” adlı, üç ayda bir yayınlanan bir derginin genel yayın yönetmeni. Paris’te 1.000 aileyi kapsayan bir cemaat lideri olmasının yan ısıra “World Union of Progressive Judaism”e bağlı ilerici, liberal, kültürel ve dinî bir Yahudi derneği olan Liberal Jewish Movement of France (Fransa’nın Liberal Yahudi Hareketi)’nin liderlerinden. 2013 yılında Tevrat’ta çıplaklık ve iffet kavramlarının nasıl temsil edildiğini açıklayan “En tenue d’Eve, Féminin, Pudeur et Judaïsme” adlı kitabı yayınlandı.
Delphine Horvilleur’un yaşam serüveni
Delphine Horvilleur Fransa’nın Nancy kentinde doğdu ve 17 yaşında Kudüs’e taşınarak Kudüs Üniversitesi’nde Yaşam Bilimleri okudu. Kudüs’teyken solcu görüşlü bir parti olan Meretz’e katılan Horvilleur, o yılları “büyük umutların yılları” olarak yâd ediyor. Horvilleur, Rabin’in köktendinci sağcılar tarafından öldürüldüğü, Oslo Anlaşmasını savunan mitinge de katıldı. Bu mitingin arkasından gelen politik karmaşa Horvilleur’u hayal kırıklığına uğratmıştı. Tıp dalında yaptığı öğrenimini bırakarak, beş yıl sonra Paris’e döndü ve gazeteci olarak çalışmaya başladı. Fransız felsefeci Marc-Alain Ouaknin ve eski Hahambaşı Gilles Bernheim gibi tanınmış Yahudi bilim insanları ile çalıştı. Horvilleur, Talmud’u* çalışmaya karar verdiğinde, Fransa’nın hemen hemen her kurumunda, derslerin kadınlara kapalı olduğunu gördü. O dönemde Amerika’daki Reform Yahudiliğin Fransa’nınkinden daha ileri bir durumda olması onu Amerika’ya yöneltti. Daha sonra New York’a taşınan Horvilleur, Drisha Yeshiva’da eğitim gördü.
Horvilleur’un asıl uyanışı Amerika’da oldu. Amerikan Yahudi Topluluğu, Horvilleur’un düşüncelerini benimsedi ve hatta onun Haham olabilmesinin yolunu açtı. Horvilleur, Amerika’yı dost bir “Babil Kulesi” olarak betimlerken ya burada çalışmalarına erkeklerin yanında devam edebilecek ya da sadece kadınların gittiği bir din okuluna katılarak bu isteğini büsbütün unutacaktı. Ona Hahamlık görevine atanabileceğini ve bunu düşünmesi gerektiğini ilk olarak söyleyen Amerikalı bir Haham oldu. Horvilleur, Haaretz Gazetesi’ne verdiği bir demeçte “Bugün kadının yeri 2000 yıl önceleriyle aynı değil. Artık kadınların da söylemlere katılmaları gerekiyor,” dedi.
Horvilleur, 2008’de New York’ta Hebrew Union College - Jewish Institute of Religion (İbrani Birliği Koleji - Yahudi Din Enstitüsü)’nde göreve atandı. New York’ta bir süre kaldıktan sonra Fransa’ya geri döndü. 2016 yılında Fransa’nın Milli Eğitim Bakanı Najat Vallaud-Belkacem, ona özel bir ödül verdi.
Avrupalı Yahudilerin liderlerinden biri olan Delphine Horvilleur, Yahudi Birliğinin yeni bir kurucu belgesi olan Declaration of our Common Destiny (Ortak Kaderimizin Bildirgesi) adlı bildirgeyi yazan seçili bir uluslararası gruba dâhil olması için davet edildi. Bu belge Kudüs’te İsrail Devlet Başkanı Reuven Rivlin’e teslim edildi.
Çok satan bir yazar
Horvilleur aynı zamanda çok satan bir yazar. Şimdiye kadar dört kitap yazmış olan Horvilleur’un son kitabı onu Fransız edebiyat dünyasında öne çıkardı. İsmi “Reflexions sur la Question Antisemite” (Antisemitizm Sorunsalı Üzerine Düşünceler) olan kitap, adını Jean-Paul Sartre’ın bir makalesinden alıyor. Bu kitapta Horvilleur ırkçılık ile antisemitizmin çakıştığı noktaları irdeliyor ve son yıllarda Fransa’da karşılaşılan antisemitik olaylardan bahsediyor.
Horvilleur Fransa’da çocuk aldırmayı savunan Simone Veil ile sıra dışı film yapımcısı Marceline Loridan-Ivens arasındaki arkadaşlığa uzun süreden beri hayrandı. Bu iki kadın Holokost sırasında Auschwitz kampına hapsedildikleri sırada tanışmışlar ve fırtınalı hayatları boyunca yakın arkadaş kalmayı başarmışlardı. Yeni kitabını bu iki kadına ithaf eden Horvilleur, onları entelektüel selefleri olarak görüyor. Horvilleur, Loridan-Ivens’in cenazesinde dua okuduğu gibi Veil’in cenazesinde de Fransız Başbakan Emmanuel Macron’un yanında ayini yönetti.
Modellik de yaptı
Fransa’nın entelektüelleri arasında önde gelen bir yeri olan Delphine Horvilleur, bir ara profesyonel model olarak da çalışmış ama bundan bahsedilmesinden hiç hoşlanmıyor. Horvilleur eğitimini finanse edebilmek için 17 yaşında iken çok kısa bir süre modellik yapmış. Şimdi çok daha önemli başarılara imza attığı için, geçmişindeki bu olayın bu kadar dikkat çekmesinden çok rahatsız oluyor. Olumlu olsa bile bir kadının görünüşü üzerinde bu kadar odaklanılmasının, onun yetkinliğini azalttığını düşünüyor. İsrail’deki Haaretz Gazetesi ile yaptığı bir röportajda Wikipedia’ya ne zaman “model” olduğu eklense, hemen gidip o bilgiyi sildiğini söyledi.
Le Magazine du Monde Dergisi ile yaptığı bir röportajda, ‘bir kadın Haham olarak rol modeli bulunmadan kariyerini nasıl ilerlettiğini’ sorduklarında, Horvilleur, kendine 1990’da atanan ve halen Haham olan Pauline Bebe’yi örnek aldığını söyledi ve onun açtığı yolu benimsediğini belirtti.
Geçtiğimiz Aralık ayında, Talmud ve Tanah’ın tefsirlerini yapan Yahudi din âlimi Rashi hakkında Troyes kentinde yapılan konferanslara Horvilleur de katıldı. Yeniden yazılmış parşömenler gibi, kazıdıkça eski metinlerin altından yeni anlamların çıktığını söyleyen Horvilleur, “Bunlarda kadınların görüşlerinin eksik olduğunu düşünürken, kazıdıkça aslında kadın sesinin var olduğunu görüyoruz,” dedi.
Onu dinlemeye her kesimden insan geliyor
Son on yıl içinde Delphine Horvilleur güzel bir kadın Hahamın yarattığı bir merak unsuru olmaktan çıkarak Fransız Yahudiliğinin liberal sesi olmayı başardı. Onu dinlemeye sadece Yahudiler değil, ünlüler, entelektüeller, Ortodoks ailelerden olanlar ve gençler de geliyor. Bazıları Talmud’u öğrenmek için geliyor, bazıları ise televizyona çıkan Hahamı görmek için. Onun sihrine kapılanlar, söylemlerinin dinî olmaktan çok insancıl olduğunu belirtiyorlar. Fransa’da pederşahi görüşlere karşı çıkanlar bulunmakla birlikte, dinî bir otoritenin hiçbir şiddete başvurmadan ataerkilliğe karşı çıkışı insanları umutlandırıyor.
Kadın Haham Delphine Horvilleur, sadece din konusunda yol gösterici olmakla kalmayıp antisemitizm karşıtlığı ve feminizmiyle daha birçok kişinin entelektüel dünyasına girmeyi başaracak gibi görünüyor...
*Talmud - Yahudilerin kutsal tefsir kitabı
Kaynakça
https://www.elle.fr/Societe/Les-enquetes/Delphine-Horvilleur-Pour-rester-vivante-la-religion-doit-etre-bousculee-2273276
https://en.wikipedia.org/wiki/Delphine_Horvilleur
https://jewishnews.timesofisrael.com/french-rabbi-elle-magazine/
https://forward.com/schmooze/439088/what-you-need-to-know-about-the-female-rabbi-on-the-cover-of-elle-france/
https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2019/01/11/delphine-horvilleur-madame-la-rabbin_5407537_4500055.html
https://www.kveller.com/this-rabbi-is-an-elle-cover-model/
