Kenneth Branagh çocukluk anılarını “BELFAST”ta anlatıyor
Film Kuzey İrlanda’daki Katolik-Protestan İç Savaşını orta direk bir ailenin değişen yazgısı üzerinden anlatıyor. Nostaljik tatlar barındıran, duygusal bir film olan “Belfast”, çocuk bakış açısından yansıtılan filmler zincirine katılan son halka. Van Morisson’un müzik partisyonu dönem atmosferini yansıtmada çok başarılı.
(KÜNYE) “BELFAST” Yön. ve Sen: Kenneth Branagh - Gör: Haris Zambarloukos - Müz: Van Morrison - Kur: Úna Ní Dhonghaíle - Oyn: Jude Hill - Jamie Dornan - Caitriona Balfe - Judi Dench - Lewis MccAskie - Ciaran Hinds - Josie Walker - Freya Yates
Katıldığı son Toronto Film Festivalinde ‘Seyircinin Seçimi Ödülü’nü kazanan Kenneth Branagh’ın “Belfast”ı, eleştirmenler tarafından 27 Mart 2022’de dağıtılacak 94. Oscar Ödülleri’nin önde gelen favorileri arasında gösteriliyor.
Nostaljik tatlar içeren, duygusal bir film olan “Belfast”, çocuk bakış açısından yansıtılan filmler zincirine eklenen son halka oluyor. Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını savunan, 1969’da aynı adı taşıyan yapının parçalanmasıyla ortaya çıkan ayrılıkçı örgüt İRA ile ilgili sayısız film izledik. İrlandalı Kenneth Branagh’ın “Belfast”ı 1969’da kendisi 9 yaşında saf bir çocukken yaşadıklarına odaklanıyor.
Alışılagelmiş İRA filmlerinden çok farklı yapısıyla, “Belfast” Kuzey İrlanda’daki Katolik- Protestan çatışmasının orta direk bir ailenin değişen yazgısını anlatıyor. Branagh yarı otobiyografik filmini “Eve gelmekle ilgili, heyecanlı, duygu ve müzik dolu bir yolculuk” olarak tanımlıyor.
Jude Hill- Jamie Dornan
Silahların Gölgesinde Hayat
“Belfast” hayata bağlı, sevilen, naif, mutlu bir oğlan çocuğun kayıp, neşe, kahkaha, müzik, sevgi ve kargaşa dolu günlerini anlatan duygusal ve dokunaklı bir film. Branagh senaryosunda başkahramanı Buddy karakterini insanın yüreğini ısıtan, duygu yüklü bir üslupla işlemiş.
Film, çok basit bir açılış sahnesiyle, 15 Ağustos 1969’da Belfast’ın bir işçi sınıfı mahallesinde renkli olarak başlıyor. Sokakta coşkuyla top oynayan çocukların keyfi, nümayişçi bir grubun belirmesiyle kaçıyor. Film bu noktadan sonra siyah-beyaz devam ediyor. Bombaların patlamasıyla camları kırılan evlerine kaçışan mahalle sakinlerinden Ma (Caitriona Balfe) 9 ve 14 yaşındaki iki oğluyla masanın altına sığınır.
Protestan mahallelerine saldıran Katolikler arabaları yakmakta, etrafa dehşet saçmaktadır. Londra’da marangoz olarak çalışan aile reisi Pa’ya (Jamie Dorman) kendini lider ilan eden bir mahalle kabadayısı, saf değiştirmesi için baskı yapmaktadır. Pa’nın deneyimli, sağduyulu annesi Granny (Judi Dench), kocasının ölümüyle yalnız kalmıştır. Ancak Katoliklerle Protestanlar arasında artan gerilim ortamında ailesinin başka yere taşınmasından yanadır.
Judi Dench - Jude Hill- Ciaran Hinds
Sakin ve sessiz ağabeyin Will’in (Lewis MccAskie) aksine canlı, hayat dolu bir çocuk olan Buddy (Jude Hill) mutlu olduğu bu şehirden ve arkadaşlarından ayrılıp İngiltere’ye göç etme fikrine karşıdır. Ancak yağmalanan mağazalarla, patlayan bombalarla, askerlerin müdahalesiyle günlük hayat kâbusa dönüşmüştür. Ailesi bu kargaşa ortamının yatışmayacağı kanaatine varınca, Buddy İngiltere’ye doğru yol alan otobüsün arka penceresinden sevgili mahallesine veda etmek zorunda kalır. Siyah-beyaz izlenen film başladığı gibi renkli sona erer.
Çocukluk anılarını beyaz perdeye aktarma modasını İrlandalı Kenneth Branagh “Belfast” ile sürdürüyor. Federico Fellini Yabancı Dilde En İyi Film Oscar’ını kazandığı başyapıtı “Amarcord”da (1973) gençlik yıllarını geçirdiği Adriyatik kıyılarındaki Rimini şehrine saygı duruşunda bulunmuştu. Kendisinden iki yıl sonra ünlü Rus yönetmen Andrei Tarkovsky başyapıtı “Ayna” (1975) ile annesi-babası-karısı-kendi hayatı arasında bir yolculuğa çıkmıştı. Filmin konusu 2. Dünya Savaşı öncesinde bir ormanın içerisindeki bir kulübede geçiyordu.
Alfonso Cuaron Venedik’teki Altın Aslan Ödülü’nü 3 Oscar ile sürdüren “Roma”da (2019) Mexico City’nin bir mahallesi olan Roma’da geçen çalkantılı çocukluk anılarını anlatmıştı. Son olarak 2021 Venedik Film Festivali’nin ödül listesine iki kez giren tek film olan “The Hand of God”da, Paolo Sorrentino çocukluğunu geçirdiği Napoli şehrine bir aşk mektubu yazarken, futbol fanatiği olarak şehrin efsanevi Diego Maradona’sına sevgisini dile getiriyor.
Duygusal ve Dokunaklı Bir Film
Küçük Buddy’nin mahallenin güzel kızı Olivia’ya beslediği platonik aşk (ilk aşk motifi) filmde iyi işlenmiş. “Belfast”ın finalinde ailesiyle taşınırken Buddy’yi kız arkadaşına giderayak veda ederken “geri döneceğim” sözünü verirken görürüz. Filmde, iç savaş kargaşası içinde, kurulan barikatların arkasında, halkın sokaklarda coşku içinde dans ettiği sekans çok başarılı.
“Belfast” yapısı itibarıyla John Boorman’ın 2. Dünya Savaşı sırasında bir büyüme hikâyesi anlattığı, hüzünlü savaş dramı “Umut Ve Zafer / Hope and Glory”yi (1987) akla getiriyor. Boorman kişisel anılarını senaryolaştırdığı film 2. Dünya Savaşı sırasında Londra’nın bir kenar mahallesinde yaşayan 8 yaşındaki bir çocuğun büyüme hikâyesini anlatmıştı. Çocuk gözünden anlatılan bir başka film Martin Scorsese’nin 3 boyutlu çektiği “Hugo” (2011).
Ünlü İRA filmleri arasında Ken Loach’ın Altın Palmiye Ödüllü “Özgürlük Rüzgârı / The Wind that Shakes the Barley”ini (2006), 1972’de Kuzey İrlanda’nın Derry kentinde 26 göstericinin İngiliz askerleri tarafından vurulmasını anlatan Paul Greengrass’ın Bafta Ödüllü filmi “Kanlı Pazar / Bloody Sunday”i (2002), İrlandalı Neil Jordan’ın 2 filmi, “Michael Collins” (1996) ve “Ağlatan Oyun” (1992), Jim Sheridan’ın Daniel Day Lewis’li unutulmaz başyapıtı “Babam İçin / In the Name of the Father”ı (1993) saymak mümkün.
Filmin teknik kadrosunda sivrilen isim, Kuzey İrlandalı şarkıcı-söz yazarı-şair-müzisyen Van Morrison oluyor. “Belfast” için çok güzel bir şarkı besteleyen bu iki Grammy Ödüllü sanatçının, caz, folk ve hip hop türlerini birleştiren müzik partisyonu dönemin atmosferini yansıtmada çok başarılı. Kurgusu da ustalıkla yapılan bu müzik Branagh’ın mizansenine birinci derecede katkı sağlıyor.
Filmin Kıbrıs doğumlu görüntü yönetmeni Haris Zambarloukos ustalıklı plan sekanslarıyla dikkati çekiyor, etkileyici siyah-beyaz fotoğraf çalışmasının yanında, renkli sekanslarda dönem atmosferini yansıtmada da başarılı oluyor. Siyah-beyaz ile renkli görüntüleri en iyi harmanlayan kült film, Gary Ross’un üç dalda Oscar’ a aday gösterilen “Yaşamın Renkleri / Pleasantville”i (1998) idi. Filmde bir TV dizisinin kurgulandığı, her şeyin tozpembe olduğu Pleasantville kasabasında, 1990’larda iki genç kardeş kendilerini 50’lerin bir sitcom’una ışınlanmış buluyorlardı. Bafta ödül sahibi İrlandalı kadın kurgucu Úna Ní Dhonghaíle dinamik kurgusuyla film ritim katarken “Belfast”ın ses-müzik kurgusu da çok başarılı. Neil Jordan’a En İyi Orijinal Senaryo dalında Oscar getiren başyapıtı “Ağlatan Oyun / The Crying Game”in (1992) duayen yapım tasarımcısı Jim Clay (73) “Belfast”a katkı sağlayan bir teknisyen.
Caitriona Balfe
Nostaljik, Politik Hatırat
Filmin başkahramanını canlandırmak için bulunan müthiş yetenek Jude Hill filmi sevimli kılıyor. Babasını oynayan Belfast doğumlu model-müzisyen-aktör Jamie Dornan (39), aralarında “A Private War” (2018) ve TV dizisi “The Fall”un bulunduğu 25 filmde oynadı. Anne Ma rolündeki, Dublin doğumlu model-aktris Caitriona Balfe (42), TV dizilerinde ve “Money Monster” (2016) ve “Ford- Ferrari” (2019) gibi Hollywood filmlerinde yer aldı. Her iki oyuncu rollerinin hakkını veriyorlar.
Oyuncu kadrosunun ağır topu, İngiliz tiyatro ve sinema tarihinin en iyi oyuncularından biri olan Dame Judi Dench (87). İrlandalı bir anne ve İngiliz bir babanın kızı olarak doğan Judi Dench, kariyerindeki 7 Oscar adaylığını “Aşık Shakespeare” (1998) ile ödüle çevirdi. Filmde büyükanne Granny rolünde, kendisi Belfast’ı terk etmezken, kendilerine yeni bir hayat kurma arifesindeki ailesine “Arkanıza bakmadan gidin” derken ne kadar da sahici.
Yazımızı Kenneth Branagh ile bitirelim. Tesisatçı ve marangoz William Branagh’ın oğlu olarak 1960’ta Belfast’ta doğan yönetmen, senaryo yazarı, yapımcı, tiyatro ve sinema oyuncusu Kenneth Branagh, 9 yaşındayken ailesiyle birlikte Belfast’tan İngiltere’nin Berkshire eyaletine bağlı Reading kentine taşındı. Yarı otobiyografik filmi hayatını değiştiren bu kaçış olayının öncesini ve sebeplerini anlatıyor.
Branagh yaşayan en ünlü Shakespeare oyuncularından biri olarak ünlendi. Sinemadaki 5 Oscar Ödülü adaylığından ikisini, 29 yaşındayken yaptığı, eşi Emma Thompson ile oynadığı, “5. Henry”de (1989) En İyi Yönetmen ve Erkek Oyuncu dallarında, diğerini “Hamlet” (1996) ile En İyi Senaryo Yazarı dalında aldı. Venedik’ten “Sleuth” (2007) ile Özel Mansiyon Ödülü var.
ABD’de 12 Kasım’da vizyona giren “Belfast”ın İngiltere’deki vizyon tarihi 25 Şubat olarak ilan edildi. Bizde henüz ithal edilmeyen filmin vizyon tarihi belirsiz.
