Dıştan görünüşü sıradan bir bina. Öyle abartılı bir bina değil. Ağaçlık bir bahçe… Etrafta banklar… İsrail’in göbeğinde bir müzeden söz ediyorum: Herzliya Çağdaş Sanat Müzesi. Müze, grup sergileri, sanatçı toplantıları ve atölyeler düzenleyerek İsrailli ve Filistinli sanatçılar arasındaki iş birliğini teşvik etmesi ile tanınıyor. Batı dünyasının çiçeği burnunda sanatçılarının eserlerini sergilemek, farklı kıtalar arasında köprü kurmak müzenin misyonu.
Bir cuma sabahı torunlarımla Herzliya’ya doğru yol alıyoruz. Müzenin girişinde bizi bilgilendiren bir ekiple karşılaşıyoruz. Bazı duraklarda yapılması gereken faaliyetleri anlatıyorlar. Yarattıklarımızı çıkışta teslim edersek bir yarışmaya katılabileceğimizi de hatırlatıyorlar. Çocuklar için yapılan bu düzenleme sanata teşvik adına güzel bir adım… Hayallerini yapmak, üretmek onları çok heyecanlandırıyor.
Anneleriyle baş başa bırakarak müzeyi gezmeye başlıyorum. Çocuk gözlerle değil, yetişkin gözlerle... İtiraf etmem gerek, torunlarımla bakış açılarım çok farklı. Onların sezgileri, benim tecrübemle örtüşmüyor.

Herzliya Çağdaş Sanat Müzesi
Öncelikle Herzliya Çağdaş Sanat Müzesi’nin açılış hikâyesine, amaçlarına ve gelecekte varmak istediği noktaya bir göz atalım…
Başlangıçta, Herzliya’da oturan Eugene da Villa adındaki bir sanatsever, koleksiyonunu bağışlar. Koleksiyon önceleri mütevazi bir dairede sergilenir. Kısa bir süre sonra Yaakov Rechter, Moshe Zarhy ve Micha Peri adlı mimarların imzası ile bugünkü bina inşa edilir. Süslemeye önem verilmez. Kısaca söylemek gerekirse, yapı “brütalist”* tarzda inşa edilir.
Savaşın, barışın, stresin kol gezdiği İsrail’de sanat adeta bir atar damardır. Sanat diyaloğa yol açar, kültürel ve sosyal meselelere ışık tutar. Bu amaçla Herzliya Çağdaş Sanat Müzesi her yıl yaklaşık 50 sanatçıya kucak açıyor. Bu sanatçıların kendi aralarında kurdukları ilişkiler sayesinde sanat, uluslararası bir platforma taşınabiliyor. Yerel ve uluslararası sanatçıların büyüleyici birleşimi, sanatın, sınırları aşmanın yanı sıra fark yaratma gücünü de ortaya koyuyor. Müzenin yöneticileri, gelecek nesillere sanat sevgisini aşılamak üzere çalışıyorlar.

Müzenin salonlarını süsleyen eserlerin bazılarına göz atmak, sanatçılarını tanımak üzere kısa bir yolculuğa çıkalım…

Batia Apollo kimdir?
Müzeyi gezdiğim zaman Batia Apollo imzası dikkatimi çekti. Ürkek bakışlar, bohem tarz, iç mücadelelerin yansıması, karanlık ve çalkantılı bir doğa bu tabloların ortak noktası.


Batia Apollo 1946’da Almanya’da “Barbara Christina” adı ile doğdu. Üç yaşında iken Polonyalı çocuksuz bir çift olan Moshe - Shoshana Apollo’ya evlatlık olarak verildi. Aile 1950’de İsrail’e göç etti. Batia Tel-Aviv’de sanat ve tekstil tasarımı okudu. 19 yaşına geldiğinde yazar, senarist ve oyuncu Dan Ben Amotz ile tanıştı. Kısa bir süre sonra kızları Noami doğdu. Dan Ben Amotz ile çalkantılı bir ilişki yaşadılar. Ayrıldılar. Batia Hollanda’ya giderek animasyon teknikleri hakkında eğitim aldı. Dönüşünde ülkenin kuzeyine yerleşti. Kısa bir evlilik daha yapmasına rağmen Dan Ben Amotz ile hep arkadaş kaldı.
72 yaşında hayata veda eden Batia’yı tanıyanlar, O’nu her zaman sevgi, saygı ve özlemle andılar. Halbuki Batia kendi hakkında çok az bilgi vermeyi, herkesle belli bir mesafeyi korumayı ve yaptığı birçok resmi yok etmeyi yeğledi. Kendine olan güveni son derece azdı. Resimlerine uzun zaman ayırdı, mükemmeliyetçiliği bazen işlerini tamamlamasını engelledi, dolayısıyla ölümünden sonra Herzliya Çağdaş Sanat Müzesi’ndeki sergiyi hazırlamak çok zor oldu. Çoğunlukla yakın çevresinden olan sanatseverler tablolarını itina ile sakladılar.


İnce fırçalar ve küçük çizgilerle hazırladığı tablolar minyatür tadında idi. En büyük aşkı Dan Ben Amotz’un “Hatırlamak” ve Gila Almagor’un “Kıyamet ağacı işgal edildi” adlı kitaplarının kapaklarını çizdi. Kapı boyaması için ilk teklif geldiğinde şaşıran Batia bu işin de altından başarıyla kalktı. 1970’de Haaretz gazetesinde çıkan şu haber onun kişiliğini tam olarak gözler önüne seriyor: “Batia’nın resimlerinin bir benzeri yok. Kişiliği de öyle. Güzel ve yetenekli olmasına rağmen utangaç ve ürkek. Yeteneğine tam olarak güvenmiyor. Başarısı karşısında kayıtsız. İnsanlar eserlerini almaya gönüllü olsalar da Batia bu duruma şaşkın.”
Mart 2008’de Tel-Aviv Müzesi küratörü Beno Caleb, Batia Apollo’nun eserleri hakkında şunları söyledi: “Gördüğüm resimler fikirlerle dolu. Hikâyeler görüntülerle anlatılıyor. Talep büyük, tüm resimleri satıldı.”
Öldüğü zaman arkasında gözyaşlı kızı üç torunu, tablolarını itina ile saklayan koleksiyonerler ve sevenlerini bıraktı.

Maya Aroch kimdir?
Maya Aroch’un eserlerinin bulunduğu odaya ayakkabılarımızı çıkartarak ya da galoşla girmek mümkün oldu. Yere mi baksak duvarlara mı baksak diye sordum kendime. Basamaklara dikkat ederek demirlerin üzerindeki enstalasyonları ilgiyle izledik.


Maya Aroch, 1988 Giv’atayim doğumlu. Bezalel Sanat ve Tasarım Akademisi ve Kudüs Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde eğitimini tamamlayıp Viyana’da bir değişim programına katıldı.
“After Hours” Herzliya Çağdaş Sanat Müzesi’ndeki enstalasyonunun adı. Aroch çalışmalarında eski ile yeninin, ilkel ile çağdaşın ikilemini vurguluyor. Mekânı bir tuval gibi tasarlayan sanatçı, yer döşemesini dünyanın başlangıcından sonsuzluğa kadar uzanan bir halı olarak tasarladı. Gerçek ile rüya arasında geçen fantastik ortam, gri, siyah ve beyazın birleşmesi ile izleyeni düşüncelere sevk ediyor. Zengin bir iç dünya, çocuksu, büyülü ve kendine özgü çizgiler, doğanın her türlü olayı Aroch’un resimlerinin konusu olabilir. Maya Aroch birçok eğitim kurumunda eğitmen olarak çalışmalarına devam ediyor.

Tal Gafny kimdir?
1984 doğumlu Tal Gafny, yaşamını Tel-Aviv’de sürdürmekte. 2010 yılında Bezalel Sanat ve Tasarım Akademisi Sanat Bölümü’nden mezun olduktan sonra 2014 yılında Virginia Commonwealth Üniversitesi’nde Heykel ve Genişletilmiş Medya Bölümü’nde yüksek lisansını tamamladı. 2019 yılında Kültür ve Spor Bakanlığı Genç Sanatçı Ödülü’nü kazandı. Ölüm ve sonrası sanatçının konusu. Gafny “bu dünya” ile “ahiret” arasındaki git-gelleri resme döküyor. Bir arkadaşına yazdığı mektupta karamsarlığını ve ailesi ile olan ilişkilerini ve rüyasından esinlenerek eserler hazırladığını anlatıyor. Halen Herzliya’da ikamet edenlere yönelik bir eğitim programında ve çeşitli eğitim kurumlarında çalışmalarına devam ediyor.

Shir Handelsman kimdir?
Karanlık bir oda, şaşkın gözler… Herkes kendine göre bir anlam çıkarıyor. “Artık Şeker Yok / Bir Yerlerin Ötesinde” adlı video filmi, bir çocuk filmi gibi görünse de düşünmek için güzel bir fırsat. Sanatçı 1989 doğumlu. Tel-Aviv’de yaşıyor. Video, ses, çizim ve heykel yerleştirme alanlarında uzman. Profesyonel kariyerine ise müzisyen olarak başladı. Çeşitli topluluklarda ve caz orkestralarında saksafon çaldı. Tiyatro için besteler yaptı. Askerlik hizmetinden sonra onur derecesiyle mezun olduğu Tel-Aviv Üniversitesi’nde Edebiyat ve Felsefe alanında lisans eğitimine başladı. Sanatçı ses ve ışık ile insan ilişkilerine göz kırpıyor. Shir Handelsman hayal etmenin, nefes almak kadar insan olmanın ayrılmaz bir parçası olduğunu söylüyor. Sanatçı, “Hayal gücü olmayan bir dünya düşünün. Tamamen tatsız ve aşırı düşüncesiz bir hayat olurdu” diyor. “Artık Şeker Yok” adlı gösterisinde günlük eylemler ile kişinin özel dünyası, evrensel gelişimi ve ilerlemesi irdeleniyor. Kişinin hayal edememe halinde şişme bebeklere benzediği üzerine kurulan fantezi, kuvvetli renk ve baskın seslerle Shir Handelsman’ın dünyasını ortaya koyuyor.

*Brütalizm: 1950 ve sonrası tüm dünyada ortaya çıkan problemlerin yanı sıra mimarlık alanında da büyük değişimler yaşandı. Bu dönemde teknolojinin ilerlemesi ile eski geleneklerden tamamen farklı bir akım gelişti. Brütalizm; kullanılan doku ve konstrüksiyonu vurgulayarak, herhangi bir örtücü malzemenin kullanılmadan ham haliyle ortaya çıkan akıma denilmektedir. Tasarlanan yapıların dışarıdan çıplak gözle algılanabilir olması akımının en önemli özelliklerinden bir tanesidir. Bu akımın yapılarında dik açılara önem verilir, geometrik şekiller çokça tekrar edilerek vurgulanır. Mimari elemanlarda tekrarlamaya bol miktarda yer verilir. İç mekân uygulamalarında havalandırma boruları ve elektrik hatları gibi malzemenin de açıktan geçirildiğini görebilirsiniz.

Kaynak:
https// www.herzliyamuseum.co.il
https://museums.gov.il
https://embasssies.gov.il
htpps://wikipedia.org
https://art_claims_impulse.com
https://arkitera.com
https://mimarobot.com