Merhaba Eski Dostum Karanlık - Bir müzik ve dostluk öyküsü

İkonik Paul Simon - Art Garfunkel şarkısı Sound of Silence’ı (Sessizliğin Sesi) çok kişi bilir. Şarkının genel havası hem oldukça şiirsel, hem de oldukça karanlıktır çünkü Paul Simon şarkıyı karamsar ve düşünceli bir zamanında yazmış. John F. Kennedy daha birkaç ay önce öldürülmüşken, henüz 21 yaşında bir delikanlı olan Paul Simon da insanların iletişim problemleri ve neden birbirlerini sevmedikleri üzerine derin düşünceler içerisindeymiş. Şarkıyı bir gece sabaha karşı üçte, tuvalette, karanlıkta yazmış, yazarken de musluğu sonuna kadar açmış. Bu şekilde, hem fayanslar sayesinde akustik daha iyi oluyormuş, hem de karanlıkta su sesiyle daha iyi hayal kurabiliyormuş. Nice şarkıyı böyle bestelemiş. Şarkı oldukça karanlık, ama meğer şarkıdaki “Merhaba eski dostum karanlık” kısmı şarkının en aydınlık yeriymiş. Oradaki “karanlık”, Art Garfunkel’in ta kendisiymiş, ve Art Garfunkel gerçekten şahane bir dostmuş.


Sandy Greenberg ve Art Garfunkel gençliklerinde (1970’ler)

Nasıl başladı…
Her şey, New York şehrinin Queens mahallesinden, Yahudi asıllı bir delikanlı olan Art Garfunkel’ın Columbia Üniversitesi’ne kaydolmasıyla başlamış. Birinci sınıfların üniversiteye oryantasyonu sırasında Art, New York eyaletinin Buffalo şehrinden gelen Sandy (Sanford David Greenberg) adlı bir öğrenci ile tanışmış. Sandy, Yahudi asıllı bir hurdacının oğluymuş. Columbia Üniversitesi’ne sadece eski tek bir bavul ile gelmiş, Hukuk okumak için tam bursu varmış. Antropolojiye ve şiirlere meraklı bir delikanlıymış. Art ile tanıştıklarında herkes gibi kızları ve spor karşılaşmalarını konuşacak yerde; üniversitenin bahçesindeki ağaçların ve çimenlerin rengini, biçimini ve kokusunu tartışmaya başlamışlar. Çok iyi dost olmuşlar. İkisi de müziğe ve edebiyata meraklıymış. Gençliğin de verdiği idealizm ile her ne olursa olsun birbirlerini kollamaya söz vermişler.
Bir gün, bir beysbol maçı sırasında Sandy’nin görüşü bulanıklaşmış. Doktorlar konjonktivit demişler ve basit bir tedavi vermişler. Sandy bir müddet olayı unuttuysa da aynı sene içinde birkaç kez daha görüntüsünün karardığı hadiseler yaşamış, ama her defasında doktorlar onu önemli bir şey olmadığına ikna etmiş. En sonunda, final imtihanlarının olduğu bir gün, durum tekrarlanmış, Sandy boş bir kâğıt teslim etmiş ve sınav gözetmenine “Görmüyorum” demiş. Gözetmen kahkahayla gülmüş ve “Şimdiye kadar duyduğum en saçma bahane buydu” diye cevaplamış.
Keşke rahatsızlığı bahane olsaymış, hastalığı glokom yani göz tansiyonuymuş. Sandy bir müddet sonra tamamen kör olmuş. Ailesinin mali vaziyeti onu desteklemek için yeterli değilmiş, bundan dolayı Hukuk okumayı bırakmış ve Buffalo’ya geri dönmüş. Üstüne üstlük depresyona girmiş. Kimseyle konuşmuyor, beyaz baston ya da rehber köpek kullanma fikrini tamamen reddediyor, telefonlara cevap vermiyor, odasından hiç çıkmıyormuş.

Art Garfunkel’in takma adı, “Karanlık”
Bir gün Art, haber bile vermeden Buffalo’ya gitmiş, Sandy ile zorla görüşmüş, ona birbirlerine ettikleri yemini hatırlatmış. Onu okula geri dönmeye ikna etmiş. Her durumda yanında olacağına söz vermiş. Hakikaten de neredeyse Sandy’nin beyaz sopası olmuş. Onu derslere götürmüş, düştüğünde yaralarını sarmış, ders çalışmasına yardım etmiş, müracaat formlarını birlikte doldurmuş. Ne zaman arkadaşının yanına gelse, “Merhaba. Karanlık geldi. Şimdi sana ders notlarını okuyacağım. / Karanlık geldi. Şimdi seni şehre götüreceğim” vs. dermiş, yani “Karanlık” Art Garfunkel’in takma adıymış. Bunu, Art Garfunkel’in okuldan arta kalan zamanlarda beraber müzik yaptığı Yahudi asıllı çocukluk arkadaşı Paul Simon da gayet iyi biliyormuş. (Paul Simon, Art Garfunkel’in 11 yaşından beri arkadaşıymış. 6. sınıftayken, okul müsameresi için “Alis Harikalar Diyarında” sahneye konacakmış, ikisi de farklı rollere seçilmişler ve piyeste şarkı söyleyip rol yapmışlar. Tanışmaları böyle olmuş. Gerçi uzun bir ömür ve ortaklık boyunca kavga ettikleri, hatta küs kaldıkları zamanlar da olmuş.)
Art Garfunkel, Sandy’e yardım eden tek kişi değilmiş. Art ve Sandy’nin üçüncü oda arkadaşı olan Jerry Speyer da (sonradan çok önemli bir iş adamı ve gayrimenkul müteahhitti oldu) Sandy’i derslere götürüyor, onun için başkalarından ders notu topluyormuş. Diğer bir üniversite kardeşlik derneği (fraternity) arkadaşları olan Michael Mukasey de (sonradan çok ünlü bir Federal Hakim oldu) Sandy’nin eli, ayağı, gözleri olan kişilerdenmiş. Art Garfunkel başta olmak üzere bu üç arkadaşı Sandy’i sürekli desteklemişler. Sandy tüm derslerden A almış.

Sanford Greenberg (Sandy) ve Arthur Garfunkel (Art) - Fotograf: Jeffrey Sacks, 2016

Hayatının en büyük kâbusu
Bir gün Art Garfunkel her zamanki gibi arkadaşıyla New York’un merkezine gitmiş. Tam Büyük Tren İstasyonu’nun ortasında bir yerdeyken, “Aaa, yapmam gereken çok önemli bir işim vardı. Randevum var, nasıl da unuttum. Neyse, sen becerir dönersin artık...” deyip Sandy’i istasyonun ortasında bırakmış. Sandy hayatının en büyük kâbusunu yaşamış. Alnını bir yere çarpmış. Bacağını bir yere vurmuş ve kanatmış. Ellerini önünde tuta tuta, yarı sendeleyerek yönünü bulmaya çalışırken bir kadının göğüslerini kavramış ve çok utanmış. Birilerinin kahve fincanını devirmiş, başkalarının da bavulunu. Yine de sora sora Columbia Üniversitesi’ne giden treni ve ardından da otobüsü bulmayı becermiş. Tam çok iyi tanıdığı kampüse girerken, birisine çarpmış, ve tanıdık bir ses özür dilemiş. Sandy sesin sahibini tabii ki tanıyormuş. Art Garfunkel onu hiç yalnız bırakmamış meğer, tüm yolculuk sırasında yanındaymış. İşte Sandy Greenberg’in kendisine güvenini geri getiren kıvılcım da, kendi kendisine tamamlamayı başardığı bu yolculuk olmuş.
Sandy Greenberg mezun olmuş, sonrasında Oxford ve Harvard’dan Doktora için burs almış. Arada, kör olduğunda kendisini bırakacağını sandığı ama onu hiç bırakmayan, sevdiği kız arkadaşı ile evlenmiş. İngiltere’de yaşarlarken, bir gün Amerika’dan bir telefon gelmiş. Arayan Art Garfunkel’mış. Mimarlık okumayı artık bırakmış olan Art Garfunkel, Paul Simon ile ilk albümünü çıkartmak istiyormuş. Ama gereken 400 doları yokmuş. Sandy ve eşinin banka hesaplarında tam 404 dolar varmış! Ama gereken parayı vermişler. 😊

Fiyasko albüm
1964 albümü tam bir ticari başarısızlık olmuş. Feci bir fiyasko. O kadar ki, Paul Simon ve Art Garfunkel ortaklığının sonu olmuş. İkisinin yolları ayrılmış. Paul Simon İngiltere’ye gitmiş, Art Garfunkel de Columbia Üniversitesi’ne geri dönmüş. Ama kaderin garip bir cilvesi mi, yoksa şarkının inanılmaz güzelliği mi bilinmez, albümdeki tek bir şarkı listelerde yükselmeye başlamış. Ertesi sene, “Merhaba eski dostum karanlık / Seninle tekrar konuşmaya geldim” diye başlayan “Sound of Silence” (Sessizliğin Sesi) şarkısı tüm dünyada listelerde 1 numaraya yükselmiş. Paul Simon ve Art Garfunkel tekrar beraber müzik yapmaya başlamışlar. Daha sonra bize, “Bridge over Troubled Water”, “Graceland”, “Mrs. Robinson” gibi listeleri sallayan nice şarkılar armağan ettiler. Beraber ve solo olarak çok güzel şarkılar yaptılar. Bir sürü Grammy ödülü aldılar.



Herhalde çoğunuz onları ya da şarkılarının en azından bazılarını tanıyorsunuz. (Ben şarkılarına bayılıyorum.) Ama Sandy Greenberg’i tanıyanlarınız herhalde azdır. (Ben daha önce hiç duymamıştım.) Kendisi bir mucit, girişimci, yatırımcı, danışman, politikacı ve çok zengin bir hayırsever. Dünyada körlüğe çare bulunması için en fazla bağış yapan kişilerden biri. Hiçbir zaman beyaz sopa veya rehber köpek kullanmamış, herhalde çevresinde her zaman iyi dostları olmuş. Kendisini dinî değerlere önem veren birisi olarak tanımlıyor ve dünyanın en şanslı adamlarından birisi sayıyor.

Kaynaklar:
https://magazine.columbia.edu/article/old-friends
https://www.jta.org/2020/06/23/ny/sanford-greenbergs-vision-quest
https://www.nationalgeographic.com/magazine/article/editors-note-greenberg-prize-end-blindness
https://people.com/health/art-garfunkels-beloved-blind-college-roommate-awards-3-million-to-cure-blindness/
http://rockandrollgarage.com/art-garfunkel-blind-friend-who-inspired-sound-of-silence-tells-his-story/
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Sound_of_Silence