Ben kimim?

PORTRE – Blanca Carrasco

Haber fotoğrafı: Blanca Carrasco

Adı Blanca Monica Enriquez Espinoza Perez Crispin. Cesar Joel Carrasco, Trejo, Avila, Acosta, Leon, Cano ile evli… Katolik inancına göre yetiştirildikten sonra önce Evanjelist sonrasında da Yahudiliği seçen Blanca, 50 yaşındayken, 20 yıldan fazla bir süre Yahudiliği uyguladıktan sonra biyolojik babasının kim olduğunu öğrenmek için bir yolculuğa çıktı. Bundan sonrasını, Blanca’nın köklerine olan müthiş yolculuğunu onun ağzından dinleyelim…

“Tek başına yaşayan, muhteşem bir annenin kızı olarak Torreón, Coahuila Meksika’da dünyaya geldim. Beş yaşındayken ailemle birlikte Meksika-ABD sınırında bulunan Ciudad Juarez, Chihuahua’ya taşındık. Annemin Juarez’de tanışıp evlendiği bir Amerikan askeri, ablamla beni evlat edindi. Böylelikle, 1990 yılında Cesar Carrasco ile evlenene kadar Blanca Monica Beagle Enriquez ismini kullandım. Katolik inancına göre yetiştirildim ve küçük yaşta kilisedeki pazar ayinlerinde gönüllü olarak çalıştım, İncil derslerine katıldım. Yirmi yaşındayken El Paso, Teksas’a göç ettik ve o zamandan beri burada yaşamaktayız.

Annem Juana Enriquez Espinoza

Henüz üniversitede Sanat Tarihi dersi alırken, en ünlü Meryem Ana tablolarının modellerinin, ressamların sevgilileri ya da evlilik dışı çocukları olduğunu öğrendiğimde çok rahatsız oldum. İnsanlara mucizeler bahşedecek özel güçlere sahip olduğunu düşündüğümüz bu kişilerin yaptığı resim veya heykellere nasıl dua edebilirdim? Katolik Kilisesinden ayrıldım ve mezhep farkı gözetmeyen bir Evanjelik hareketi benimsedim. Annem sayesinde bir Mesih ibadethanesi olduğunu duyunca da oraya devam ettim. Bir gün, -önceden Yahudi olan bir kişi- yaptığı bir sunumda bize, İsa’nın mavi gözlü Avrupalı biri olmadığını, aslında Yahudi olduğunu ve Şabat’ı anlattı. Sunumun sonunda da Pesah Sederi’ne (Hamursuz bayramı sofrasına) davet edildik. İşte, bu Seder’de Yahudiliğe âşık oldum. O akşam, hayatım boyunca İncil’de okuduğum hikâyeleri ilk defa beş duyumu kullanarak deneyimleyebildim. Tadabiliyor, koklayabiliyor, (İbranice kelimeler ve şarkıları) duyabiliyor, (İbrani alfabesini) görebiliyor, (önümdeki yiyeceklere, bana tamamen yabancı olan bu şeylere) dokunabiliyordum; anlatılan hikâyeler gözümün önünde canlanıyordu.

Daha fazlasını öğrenmek istedim
Yahudilikle ilgili filmler izlemeye başladım, İbn Meymun gibi ünlü Hahamların öğretilerini okudum, İbranice öğrenmeye başladım vs. ama en önemlisi Stanley Hordes’un, torunları hakkındaki bulgularını öğrendim: New Mexico’daki kripto (gizli) Yahudilerin Sefarad kökenli olabilecek İspanyol soyadları -daha da önemlisi- benim ve kocamın soyadlarımız listede idi! Bir Şabat duasında da, din değiştirmek ya da Yahudi köklerine “geri dönme” konusunu öğrenmek isteyen insanlara yardımcı olmasıyla ünlü, Rabbi Stephen Leon ile tanıştık.

Kocam Cesar ve çocuklarımız Rebecca ile Joel Alejandro 

2007’de de ailemle birlikte Mesih hareketinden ayrıldık ve Yahudiliğe geçme konusunda daha fazla bilgi almak için Rabbi Stephen Leon’la görüştük. Kendisine soyadlarımızı söyledik, ancak elimizde, olası Yahudi köklerimizle ilgili yazılı hiçbir şey yoktu. Bundan sonra Rabbi Leon ile her hafta buluşmaya başladık. Bu, bir saatlik buluşmalarımızda Yahudiliği öğrendikten ve bir Katolik, bir Hıristiyan ve bir Mesih Yahudisi olarak bildiğimiz her şeyi onunla tartıştıktan tam bir yıl sonra kocam ve ben resmen din değiştirdik.

Rabbi Leon kendisine ulaştığımız andan itibaren, bana ve kocama, herhangi bir Yahudi ya da kripto Yahudi kökümüz olup olmadığını bilip bilmediğimizi sordu. Hiçbir şey bilmiyorduk, aile üyelerimiz arasında bunu araştırmaya başladık. Rabbi Leon’u ziyarete gittiğimiz bir gün, annemin büyük teyzesini de (annemin büyükannesinin 102 yaşındaki küçük kız kardeşi) yanımıza aldık ve ona, bize olası bir Yahudi ya da kripto Yahudi soyuna dair ipuçları verebilecek, ailede olup biten farklı bir şeyi hatırlayıp hatırlamadığını sorduk. Büyük teyze, ablasının (annemin büyükannesinin), küçük kardeşlerinin onu anlamasını istemediği zamanlarda “Ladino” konuştuğunu, ailede bir vefat olduğunda evdeki aynaları kapattıklarını, çok katı bir ‘yas dönemi’ni hatırladığını anlattı. Bize, ailenin çok dindar, sadık birer Katolik oldukları dışında hiçbir şey söyleyemedi. Benim için bu, “Belki de kripto Yahudi kökenlerimiz var” şeklinde bir bakıştı ama hepsi bu. Yine, kesin / yazılı bir şey yoktu.

Böylece, Yahudiliğe geçişimi benimsedim ve El Paso’daki Yahudi cemaatiyle yakın ilişki kurdum. El Paso Yahudi Federasyonu’nda gönüllü olarak çalıştım, yönetim kurulu üyesi oldum. 2012’de Genç Liderlik Ödülü’ne, 2014’te ise Yılın Gönüllüsü Ödülü’ne layık görüldüm. Ayrıca dört yıl boyunca El Paso Yahudi Federasyonu’nun aylık gazetesi Jewish Voice’un editörlüğünü ve grafik tasarımcılığını üstlendim. Cemaatimde, kadınlar kolu başkanı ve saymanı olduktan sonra, Konservatif Yahudilik Kadınlar Birliği Kıtalararası Bölgesi’nin (ABD-Meksika ve Kanada) irtibat sorumlusu oldum.

Haham Leon’un kurucusu olduğu Anusim¹ Merkezi’nin / Sinagogu’nun Yönetim Kurulu üyesiyim ve halen Eş Başkanlık görevini yürütüyorum. Bu arada, Nashuva Haber Bülteni’ni oluşturdum.  Meksika’daki ya da İspanyolca konuşulan ülkelerdeki insanlara, zoom aracılığıyla duyurulan hizmetlerin İspanyolcaya çevrilmesine destek veriyorum.

İşte tam da Nashuva haber bültenlerinden birini oluşturmaya çalıştığım sırada, içimde bir şeyler “tık” etti. Haber bültenine dahil etmek üzere aldığım e-postalardan biri, Anusim Merkezi’nin yönetim kurulu üyelerinden Ralph Garcia’dan gelmişti. Garcia, ailesinin hikâyesini ve Monterrey, Nuevo Leon ve Meksika’daki çok ünlü kripto Yahudi ailelerle nasıl akraba olduklarını anlatıyordu. Bir anda biyolojik babamı düşündüm. Adını biliyordum; Israel Garza Salinas’tı ve Monterrey’li idi. Anneme ulaştım ve sakıncası yoksa babamı arayacağımı söyledim. O da, “Ne yapman gerekiyorsa onu yap, benim için endişelenme” dedi.

Böylece, 50 yaşındayken, 20 yıldan fazla bir süre Yahudiliği uyguladıktan sonra, biyolojik babamın kim olduğunu öğrenmek için (yalnızca adını ve Monterrey Meksika’da yaşadığını biliyordum) bir geziye çıkmaya karar verdim. Annemle tanıştıklarında babam Torreon’da çalışıyordu.

Yapmış olduğum bu yolculuktan sonra, epey zamanımı aldı ama hayretle babamın, Monterrey Nuevo Leon’un kurucu ortağı Marcos Alonso de La Garza y del Arcón’un doğrudan soyundan geldiğini öğrendim. Nuevo Leon, Meksika’daki konverso’lar² ile kripto Yahudilerin önemli merkezlerinden biriydi. Artık listeme Sefarad soyundan olabilecek daha fazla soyadı eklemiştim. (Soy kütüğümde bulunan soyadlarından birkaçını saymak gerekirse; Garza, Cortez, Tijerina, Falcón, García, Treviño, Gonzalez, Sosa.)

Biyolojik babam Israel Garza Salinas

Babamın baba tarafında, çiftçilerden kapanlara, sömürgecilere, valilere ve hatta İspanya ve Portekiz’deki Düklere kadar, kripto Yahudilerin soyundan gelen ve benim için gerçekten önemli olan iki atamı bulmayı başardım: Engizisyon sırasında hayatını kaybeden Villa de Lepe, Reino de Castilla-İspanya’dan 13. büyükannem Constanza de la Garza ile ağabeyi Alonso de la Garza. Büyük büyükannemle ağabeyi, kâfir olmakla suçlanmış, ev hapsinde ölmüş ve kemikleri Las Palmas de Gran Canarias’ta, bir Acto de Fe’de³ yakılmıştı. Onlar, 1624’te yakılarak dinî suçlarının kefaretini ödemiş beş kişiden ikisiydi.

Etnik köken gerçekten nasıl tanımlanır? Mirasımıza nasıl sahip çıkacağız? Buraya nasıl geldim? Buraya gelmek, ‘Ben Kimim?’ kadar önemli mi?
30 yılı aşkın süredir Cesar Carrasco ile evliyim ve Rebecca ile Joel Alejandro adında iki çocuğum var. Dördümüz de Sefarad soyağacımıza dayanarak İspanyol vatandaşlığına başvurduk ve dördümüz de DNA testleri yaptırdık. Cesar ve Rebecca’nınkiler Sefarad DNA’sı, Joel ve benimkiler de Aşkenaz DNA’sını gösteriyor. Benim DNA’m, ailemin kökenlerinin %55’inin İber Yarımadası’ndan ve %40’ının Meksika’nın Nuevo Leon eyaletinden olduğunu gösteriyor. Geri kalanı Kuzey Afrika, Doğu ve Güney Avrupa’dan. DNA’ları benimkiyle eşleşen “kuzenlerim” arasında Levi, Levine, Greenberg, Asher vs. gibi ortak Yahudi soyadları bulunuyor.

DNA testi beni Yahudi, Hispanik (İspanya kökenli) ya da Meksikalı olarak mı tanımlıyor? ABD’ye göç etmiş biri olarak, ben şimdi Meksika kökenli bir Amerikalı mı sayılırım? Ya da ben Meksikalı bir Yahudi miyim? Ya da sadece bir Yahudi miyim? Sefarad olduğumu sanıyordum ama Aşkenaz da gözüküyorum?

Sukot'ta...

Bu yolculuğa başladığım andan itibaren, hakikaten Yahudi atalarımın olduğunu ve soyadlarımdan çoğunun tanınmış kripto Yahudi kökenli olduğunu öğrenmem yirmi yıldan fazla sürdü. Soyumu bulmak, manevi ve toplumsal bağlılığımı güçlendirdi. Kendisi de bir soy bilimci olan kuzenim Arturo Cuellar’ın yardımı ve kendi kararlılığımla; İnsanın köklerini bulmasının, kişinin benlik duygusunu ve yaşam tercihlerini şekillendirebileceğini öğrendim. Kripto Yahudilerin gururlu bir soyundan geliyorum; Yahudiliğin, Tikkun Olam⁴ yapmayı öğretmesi konusunda tutkuluyum ve insanların Yahudi soyuna sahip olma olasılığına kalplerini açabilmeleri için hikâyemi anlatmak konusunda da tutkuluyum çünkü böylelikle diğer insanları nasıl gördüklerine ilişkin dinamikleri değişebilir, kim bilir? Biraz araştırırsak “kuzen” olduğumuzu ve birbirimize bakış açımızın bir anda değişeceğini anlayabiliriz. “Ahora somos familia! - Biz artık bir aileyiz!” Bizi tanımlayan ortak geleneklerimizi aramaya başlayalım.

İlginiz için çok teşekkür ederim...


Çeviri: Gila Erbeş
Dipnotlar:
¹Anusim: 14. ve 15. Yüzyıllarda, İspanya ve Portekiz’de Katolikliğe geçmeye zorlanan yaklaşık çeyrek milyon Sefarad Yahudisi’nin çağdaş Hıristiyan torunlarını tanımlamak için kullanılan bir terim.
²Konverso: Özellikle 14. ve 15. yüzyıllarda İspanya ve Portekiz hakimiyeti altında, Katolisizme geçen Yahudi ve Müslümanlara veya onların torunlarına denir; anlamı ‘dinen dönen’dir.
³ Acto de Fe: İspanyol Engizisyonu huzuruna çıkarılanların cezalarının okunduğu ve ardından cezaların yetkililer tarafından infaz edildiği halka açık bir tören.
⁴ Tikkun Olam: Yahudilikte dünyayı onarmayı ve iyileştirmeyi amaçlayan çeşitli eylem biçimlerini ifade eden bir kavram.