Nicholas Winton´un adı, Prag´da bir caddeye verildi

Savaşta çocukları Nazilerden kurtaran Nicholas Winton’un adı, Prag’da bir caddeye verildi.
Nicholas Winton 1939’da, “Kindertransport” ile, Nazi işgali altındaki Çekoslovakya’dan 669 çocuğun kurtarılmasını organize etmişti. Geçtiğimiz Eylül ayında adı bir caddeye verilen İngiliz asıllı Winton’u onurlandırmak için, bu “çocuklar” 85 sene sonra Prag’a döndü…

Henüz yedi yaşındayken, babası ve iki erkek kardeşi, Alexandra Pfeifer’ı Prag Tren İstasyonuna götürdü; ona tatile gideceği söylenmişti. “Nereye ve neden gittiğimi bilmiyordum. İngiltere diye bir yer olduğunu da bilmiyordum. Tren istasyondan ayrıldığında, pencereden babama ve kardeşlerime el salladım.” Alexandra Pfeifer o gün Holokost dehşetinden kurtarılmıştı ancak babası ve erkek kardeşleri kısa bir süre sonra Auschwitz’de öldürüleceklerdi…

Geçtiğimiz Eylül’ün ilk haftası, 92 yaşındaki Alexandra (Pfeifer) Greensted, 1939’da kendisi de dahil olmak üzere yüzlerce Yahudi çocuğun kurtarılmasını organize eden özel bir insanı onurlandırmak için, 85 sene sonra Prag’a döndü. Göçmenlikle ilgili makamları, 669 çocuğa vize vermeleri için kandırmayı başaran ve onları Holokost’tan kurtaran Nicholas Winton’un adı, Çekya’nın başkentindeki yeni bir caddeye verildi.


Nicholas Winton, kurtardığı çocuklardan biriyle birlikte; tarihsiz aile albümü fotoğrafı. (Fotoğraf: PA)

Belediye Başkanı Jan Čižinský, törende, Winton’un “kahramanlığı, cesareti ve alçakgönüllülüğünden” bahsetti. Winton’un isminin verildiği cadde, tren istasyonunun ve “dünya tarihinin karanlık yüzüne ait” anıtların yanından geçmekte.

İsim verme töreni tam da, İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi nedeniyle Prag’dan ayrılması engellenen son Kindertransport’un 85. yıldönümüne denk geldi. Bu son trendeki 250 çocuk maalesef Nazi toplama kamplarına sürülecekti. Bunlardan sadece ikisi savaştan sağ kurtulmayı başardı.

Winton’un kahramanlık hikâyesi, Anthony Hopkins’in oynadığı, yakın tarihli bir film olan “One Life”da betimlendi. 2003’te Şövalye ilan edilen ve 2008’de Nobel Barış Ödülüne aday gösterilen eski borsacı Sir Nicholas Winton, 2015 yılında 106 yaşında hayatını kaybetmişti.


Milena Grenfell-Baines’in Birleşik Krallık izninin bir kopyası. (Fotoğraf: Lady Grenfell-Baines MBE)

3 Eylül 2024 Salı günü gerçekleşen isim verme törenine katılanlar arasında, halen hayatta olan 4 “Winton çocuğu”, Winton’un ailesinin üyeleri ve Yahudi Mülteciler Derneği’nden (AJR) bir delegasyon yer aldı. AJR’nin CEO’su Michael Newman törende şunları söyledi: “Winton’un çabalarının artık bilinir olması ve kutlanmasının yanı sıra, birlikte çalıştığı diğer birçok kişinin de kahramanlığının kabul edilmesi son derece semboliktir. Burada Sir Nicholas’ı anarken, çocuklarını belirsiz bir geleceğe gönderen ebeveynleri, ve Nazi baskısının en genç kurbanlarına sığınak sağlayan koruyucu aileleri de onurlandırıyoruz.”

1939’da daha 9 yaşındayken, 3 yaşındaki kız kardeşi ile birlikte bir Kindertransport’a yerleştirilen Lady Milena Grenfell-Baines, bu anlamlı törene katılmanın “çok dokunaklı” olduğunu belirtti. O ve diğer “Kinder”lar, “kurtarıcılarına saygılarını sunmaktan gurur duyuyorlar ve geride bırakmak zorunda kaldıkları için büyük bir keder hissediyorlardı”.


Lady Milena Grenfell-Baines ve Nicholas Winton. (Fotoğraf: Lady Grenfell-Baines MBE)

94 yaşındaki Grenfell-Baines, The Guardian’a yaptığı açıklamada, Çek başkentinden ayrılabilen son Kindertransport ile Prag’dan Londra’daki Liverpool Street istasyonuna yaptığı yolculuğu hatırlamadığını söyledi; “Ama hala, 641 numaralı ve adımın yazılı olduğu, o gün taşıdığım etiketi saklıyorum.”

Başkaları kendisine, o yolculuk boyunca küçük kız kardeşinin tamamen sessiz kaldığını söylemişti. “Yolculuk sırasında kardeşimle ilgilenmiş olmalıyım, ama hiçbir şey hatırlamıyorum.” Ebeveynlerinin, çocuklarını trene bindirirken gösterdikleri muazzam cesaretten de bahsetti.


Alexandra Pfeifer, 7 yaşındayken ailesi tarafından Prag’da bir trene bindirildi. (Fotoğraf: Alexandra Greensted)

Ünlü televizyoncu Esther Rantzen, “That’s Life” filmi için düzinelerce “Kinder” çocuklarını ve torunlarını 1988’de Winton ile bir araya getirene kadar, Winton’un 1939’daki kurtarma operasyonları kamuoyu tarafından bilinmiyordu. “Televizyoncu Esther Rantzen olmasaydı, bunlardan kimsenin haberi olmayacaktı” diyen Grenfell-Baines, bugün ölümcül kanser hastası olan Rantzen’e adanmış bir bankın da yeni adlandırılan caddeye yerleştirilmesini önerdi. “Nicholas Winton, kurtarma operasyonları hakkında hiç konuşmadı, bunu sadece ‘yapılması gereken bir iş’ olarak görmüştü. Bizden [Kinder] çok fazla kalmadı, ama o her zaman anılarımızda olacak.”


Nicholas Winton, 1988’de “That’s Life with Esther Rantzen”de ‘Kinder’lardan birinin yanında. (Fotoğraf: BBC)

Henüz birkaç haftalıkken annesi ölen Greensted, Liverpool Street istasyonuna vardığında “çok üzgün olduğunu ve çok ağladığını” belirtti. Greensted o gün, istasyondan yeni koruyucu ailesine kadar kendisine eşlik eden bir din adamı tarafından karşılanmıştı.

Greensted, caddeye Winton’un adının verilmesinin “tek kelimeyle harika” olduğunu ve böylelikle “(Winton’un) asla unutulmayacağını” söyledi. Geçtiğimiz yıl, doğduğu bu ülkeye vatandaşlık başvurusunda bulunduğunu fakat reddedildiğini belirtti. Ancak, şimdi artık “buna izin verileceğinden ve bir Çek vatandaşı olarak bir kez daha Prag’a dönebileceğinden umutlu” olduğunu da ekledi.

Kaynak:
"Czech street named after British man who saved Jewish children from Nazis” (The Guardian, 3 Eylül 2024) başlıklı yazıdan derlenmiştir