NUR ŞAUL BARAKAS
Bu nasıl iş dediğinizi duyar gibiyim. Hele ki, son bir yıldır pandemi sebebiyle eve kapanmanın çaresizliği ve rehaveti ile “dijital oyunlar” süresi dikkate alınınca bir stres atma alanı olmuşken isyan eden gözler üzerime bir bir geliyor. Ama işte hikâye böyle başlamıyor.
10 yaşında bir erkek çocuğu annesi olarak, ilk etapta “oynamamalı” dediğimiz oyunlar, hayatın ufak da olsa bir kısmını ele geçiriyor. Ne de olsa Mart 2020’den beri parklar ve diğer alanlardaki sosyalleşme dijitale taşınmıştı. Dijital eğitimler, oyunlar, yemek pişirmeler derken herkesi bir heves almıştı. Hal böyleyken bunu bir savaş olmaktan çıkarmak için bu sektörün duayen ismi Yavuz Samur son kitabı “1 Yeni Bildiriminiz Var” ile aydınlanmak isteyenlere kapılarını açtı. Konu ile ilgilenip halen okumayanlarınız var ise başucu kitaplarım arasında olduğunu söyleyebilirim.
Dijital dünyayı korkulanın aksine olumluya çevirebilmek, koşullar çerçevesinde çok yönlü düşünmeye dönüştürebilmek elimizde… Hikâyenin ilerleyen kısımları ise doğru seçimlerinizden ibaret… Yasaklayarak değil, sınırlandırarak, eleştirerek değil birlikte öğrenip keşfederek, serbest bırakarak değil takip ederek ilerlemenin dijital oyunları olumluya çevirmekte çok büyük rol oynadığını söylüyor Yavuz Samur.
Ayrıca, “Oynama” yerine, “xxxx oyununu oyna” diyebilmeliyiz. Zaralarını beraber irdeleyip faydalarını kendimize not etmeliyiz.
Peki, ya son yıllarda çocuklarımızı bilgisayar, tablet, PS4’un başından ayırmakta güçlük çektiğimiz oyunlar hangileri dersiniz? En çok oynanılanları oğlum Eytan bana anlattı. Gelin birlikte bir göz atalım.
En çok oynanılanlar
Minecraft: En önemli özelliği üç boyutlu tasarım becerisini destekliyor olması. Minecraft’ın “yaratıcılık” ve “hayatta kalma” modları, çocukların gelişimine önemli katkılar sağlıyor. Eleştirel bakış açısı getiriyor, şehir planlaması üzerinde kafa yormalarını sağlıyor.
Roblox: Oyun oluşturma platformu olan bu oyunda, herkes kendi oyununu tasarlıyor. Ücretli ve ücretsiz materyalleri kullanıp kendi oyunlarını tasarlayabiliyorlar. Burada önemli olan çevrimiçi güvenlik, yani online olarak kimlerle konuşulduğunu biliyor olmak gerekli.
Fortnite: 9 yaş ve üstü için uygundur. Ancak kısmi olarak şiddet ve çevrimiçi sohbet içerir.
SimCity BuildIt: Bu, bir simülasyon oyunu ve çocuklar bir şehir inşa ediyorlar. Şehir planlaması, çevre bilinci, kaynak yönetimi, hedef belirleme gibi, bir belediye başkanı gibi şehir yönetimini deneyimleme şansı elde ediyorlar.
Ateş ve Su: Güzel bir problem çözme oyunu. Aynı zamanda, çocukların algoritmik düşünme, yani adım adım düşünebilme ve strateji geliştirme becerisini destekliyor. Yeni nesil problem çözme becerilerine katkı sağlıyor.
MentalUp Uygulaması: İçerisinde yüzden fazla hem eğlenceli hem de öğretici oyun var. En güzel yanı ise size ayrıca raporlama yapıyor ve bu sayede çocuğunuzun gelişimini takip edebiliyorsunuz.
Fifa, Pes, NBA gibi Spor Oyunları: Bu oyunlar genelde 3+ ve herkes oynayabilir. Şiddete yer verilmez, kötü dil yoktur.
Need For Speed Payback: 12 yaş üstü için tasarlanmış bir araba yarışı oyunudur. Online kişilerle oynanabiliyor.
“Aman Dikkat” oyunları
Ancak buna karşın, popüler oldukları için çok sayıda çocuğun oynadığı ve asıl 10 kat daha fazla düşünmemiz gereken “Aman Dikkat” dediğimiz oyunlardan bazılarını ise şöyle sayabiliriz.
1- GTA Şiddet, kumar, cinsellik, argo içerir 18+
2- PUB G Şiddet, online sohbet içerir 13+
3- Granny Şiddet ve korku ana temasıdır 12+
4- Slenderman Şiddet ve korku temelinde oluşturulmuştur. 12+
İçlerinde şiddet, hırsızlık, insan öldürme, küfür gibi olumsuz davranışları içeren oyunları oynayan kişilerin, o eylemleri gerçek hayatta uyguladığına dair bilimsel bir kanıt olmadığı söylense de, ancak bunun sürekli pratiğinin, bu tip olayları normal kabul ederek duyarsızlaşmaya yol açabileceği yadsınamaz bir gerçek. Yavuz Samur’a göre ebeveynlerin, özellikle çocuklarının yaşlarına uygun oyunları oynamalarına dikkat etmeleri, yaş sınırlarını kesin ve net olarak çizmeleri gerekmektedir.
Çocuklarımızın yanı sıra, büyüyüp de çocuk olanlara, can sıkıntısını gidermenin bir tabletten başka bir çözümü olmadığını düşünen 70 üstüne ne demeli? Onlar ise masum oyunlarla çevrimiçi olarak zamanı paylaşabiliyorlar. Yavuz Samur’un bu konuda da kıymetli açıklamaları bulunuyor.
“Alzheimer ve demans hastalığı için mantık ve problem çözme oyunları geliştirilebilir ve dijital oyunlar bu rahatsızlıkları engelleyebilir” düşüncesini öne süren Yrd. Doç. Dr. Yavuz Samur,
TÜİK 2017 verilerine göre, ülkemizde internet kullanan yaşlı bireylerin oranının 2,7 kat arttığının altını çiziyor. Yaş alan bireylerin dijital cihazlara ilgi duyduğunu ve bu sayede Alzheimer ve demans hastalığının önüne geçilebilecek dijital oyunların geliştirilebileceğini söyleyen Samur; “İnternette araştırma yapma, öğretici uygulamalar kullanma, hızlı düşünüp çabuk karar verme ya da akılda tutma becerilerini geliştirmeye yönlendiren uygulamalar kullanma, beyin gelişimleri açısından yararlı olabilir” dedi. Başka bir araştırmaya göre ise 60-85 yaş arası yetişkinlerin 6 ay boyunca, ayda 12 saat bilişsel becerilere odaklanan oyunlar oynayarak, 6 ayın sonunda bireylerin çoklu işlem becerilerinin geliştiğini, kısa süreli hafızada daha çok bilgi tutabildiklerini ve dikkat becerilerinin güçlendiği sonucuna varıldığını belirtti. Samur, yine araştırmalara göre bisiklete binme, dans etme, kayak yapma gibi vücudun fiziksel etkinliklerini tanıyıp algılayabilen dijital egzersiz oyunlarının insanlara zihin fonksiyonlarını geliştirmelerinde yardımcı olabileceğini ve bu oyunların genel zihinsel sağlıklarını anlamlı bir şekilde geliştirebileceğini belirtti. Sağlıklı bir yaş alma için günde bir saatlik dijital platform sınırlandırılması fiziksel etkinliklerle süslenirse 70 yaş üstünün de keyfine diyecek olmayacak.
Gelelim hikâyenin final bölümüne…
Nisan ayı ıslak ilkbahar günlerinin keyfini çıkarmak için tam sırası…
Varsın dijital oyunlar günün belirli saatlerini işgal etsin, biz yenilikleri takip ederek yeşilin kokusunu ve keyfini çıkaralım. Çocuk sesleri, uzun saatler boyunca parklarda neşe ile çınlasın. Yağmur birikintileri çizmelere oyun, kıyafetlere eser katsın. Ne de olsa kirlenmek güzeldir…
