Haber resmi: Chichen Itza – Cancún, Meksika

Merdivenler hem mimari hem de estetik açıdan şehircilikte, her zaman ilgi çeken ögelerdir. Ayrıca, başarıya giden zorlu yolun bir sembolü olarak görüldüğünden, tarih boyunca merdivenlere ayrı bir önem verilmiştir. Bu yazıda dünyanın farklı uçlarında, tasarımları, uzunlukları ya da hikâyeleriyle meşhur olmuş, turistler tarafından heyecanla gezilen birkaç tarihî merdiveni tanıtmaya çalışacağım. Hepsini tanıtmak bu sayfalarda olanaksız, o kadar çoklar ki... Önce kendim bizzat gördüklerimden başlayacağım.

Chichen Itza – Cancún, Meksika
M.Ö. 2000 yılından M.S. 1500 yılına kadar, Meksika’nın güneyindeki Yuvatan Yarımadası’nda varlığını sürdüren Mayan uygarlığının kalıntılarını Cancún’da ziyaret etmek fırsatını buldum birkaç yıl önce. Bunların en önemlileri Chichen Itza, Tulum ve Coba’dır.  Cancún’da bulunan Mayan yapıları arasında en ünlüsü Chichen Itza’dır. Bu yapı, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almakta. Cancún’a yaklaşık 2 saat uzaklıkta bulunan Chichen Itza antik kenti M.S. 600 yıllarında inşa edilmiş. Burada, Kukulkan Piramidi, Büyük Top Oyunu Alanı ve El Caracol gibi birçok tarihî yapı bulunmakta.

Bahai Asma Bahçeleri – Hayfa, İsrail
Bahai dininin hac noktası sayılan Hayfa’da Carmel Dağı’nın yamaçlarında yer alan Bahai Mabedi, UNESCO kültürel doğal güzelliği için Dünya Miras Alanı ilan edilmiştir.


Dünya’nın en güzel bahçeleri arasında yer alan bu dinî yerin 17 terası ve 1.700 basamağı bulunmakta. Bahai dininin kurucusu Bab, görüşleri nedeniyle 1850 yılından halk önünde öldürüldükten sonra kendisine inananlar, bedeninden kalanları özenle saklamış, 60 yıl kadar koruduktan sonra ise Hayfa’da Carmel Dağı’nın yamaçlarına defnetmişler. Bab’ın mekânı olarak bilinen altın kubbeli yapı 1953 yılında tamamlanmış. Bahai Bahçeleri ve altın kubbeli Bahai Mabedi, Hayfa şehrinin simgesel yapısıdır. Bahçenin düzenlenmesi oldukça muntazam ve simetriktir. Bahçedeki bitkiler dünyanın dört bir yanında buraya getirilmişlerdir.

Kamondo Merdivenleri – İstanbul, Türkiye
İstanbul’un meşhur merdivenleri arasında yer alan Kamondo Merdivenleri hem mimari detayları hem de hikâyesi ile dikkat çeken bir yapı. Halk arasında Aşıklar Merdiveni olarak da anılan Kamondo Merdiveni, aslında bir dedenin, torunlarına olan sevgisinin eseri. Avusturya Lisesi’nde okuyan torunlarının daha rahat ve kısa sürede okula gitmesi için bu merdiveni yaptıran isim ise Abraham Salomon Kamondo.


1850’li yıllarda art nouveau tarzında inşa edilmiş olan bu merdivenler Bankalar Caddesi ile Banker Sokak’ı birleştiriyor.

İspanyol Merdivenleri – Roma, İtalya
Francesco de Sanctis ve Alessandro Specchi tarafından tasarlanan İspanyol Merdivenleri 1725 yılında Papa 16. Benedict tarafından açılmış. Yapıldığı dönemde Avrupa’nın en uzun merdiveniymiş. Merdiven 1953 yılında Audrey Hepburn’ün başrolünde oynadığı Roma Tatili (Roman Holiday) filmiyle daha da ünlenmiş. Merdivenin yapım amacı ise Trinita dei Monti Kilisesi ile İspanyol Konsolosluğu’nun birbirine bağlanması. Merdivenler, benzersiz tasarımı ve zarafeti ile büyük sanatçılar için popüler bir yer olmuş. Sebebi ise bu merdivenlerin ressamlar ve şairler için ilham kaynağı olması...

Santorini Merdivenleri – Santorini, Yunanistan
Santorini, Ege Denizi’nin ortasında bulunan bir Yunan adası. Bu küçük ada, nefes kesen manzaraları ve beyaza boyalı evleri ile tanınır. Dik bir yamaç üzerinde yer alan bu evlere ulaşım, harika manzaralara sahip merdivenler aracılığıyla sağlanmakta.



Santorini adasındaki birçok köy, kayaların üzerinde kurulmuş. Başkent Fira, denizden 275 metre yükseklikte olduğundan, buraya ancak eşekler sırtında veya 900 basamaklı merdiveni tırmanarak çıkılabilir. Herkesin ziyaret ettiği Oia Köyü ve buradaki ünlü mavi kubbeli St. Nicolas Kilisesi, limandan çıkarak çok uzunca bir yolu dolanarak araçla ulaşılabilen bir yer...

Sigiriya Lion’s Rock Merdivenleri – Sri Lanka
UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan 1.200 basamaklı Sigiriya merdiveni, girişindeki aslan pençelerinden dolayı ‘Aslan Kayası’ olarak da biliniyor. Geniş düzlükteki volkanik yükseltinin eski halinde bulunan aslan kafasıyla birlikte tam bir aslan figürünü oluşturduğuna inanılıyor.

Potemkin Merdivenleri – Odessa, Ukrayna
Meşhur Potemkin Zırhlısı filminin can alıcı sahnesine ev sahipliği yapmış olan bu merdivenler 192 basamaklı ve basamaklarının enleri farklı uzunluklarda yapıldığından, bir perspektif hilesiyle uzaktakiler küçülmüyor ve tümü eşitmiş gibi görünüyor. Ayrıca merdivenler bir optik illüzyon yaratacak şekilde inşa edilmiş. Yukarıdan bakıldığından basamaklar, aşağıdan bakıldığında ise düz satıhlar görünmüyor.

Pailon del Diablo Şelalesi Merdivenleri – Ekvator
Kanyon Merdivenleri, Ekvador’un önemli turistlik yerlerinden biri olan Pastaza Nehri üzerindeki ünlü Pailon del Diablo Şelalesi yanında bulunuyor. Şelalenin adı Türkçe’de Şeytan Kazanı anlamına geliyor.


Böyle bir isme sahip olmasının nedeni ise oldukça coşkun akan suları... Tıpkı bu şelale gibi Kanyon Merdivenleri de tehlikeli ve kaygan. Ancak, hemen yanı başında, 10 metre yükseklikten akan şelale ve muhteşem doğa manzarasıyla bütünleşen yapısı adeta büyülüyor.

Heaven’s Gate Mountain – Zhangjiajie, Çin
Çin’deki Tianmen Dağı Ulusal Parkı’nda bulunan ve Cennet Kapısı Dağı olarak bilinen Heaven’s Gate Mountain’ın üzerine ziyaretçilerin çıkabilmesi için inşa edilen merdiven, tam 431 metre uzunluğunda. Cennetin Kapısına masalsı bir yolculuk yapan ziyaretçiler bu merdiveni çıktıklarında nefes kesici bir manzara karşısında buluyorlar kendilerini.

Bom Jesus Do Monte Merdivenleri – Braga, Portekiz
600 yıllık tarihe sahip olan bu kutsal alan ile ilgili en dikkat çekici yeri merdivenleri. 573 basamak, 17 sahanlık, çok sayıda çeşme, alegorik heykeller, mağaralar ve frizlerden oluşan merdiven, tepesindeki tapınağa çıkmakta.


Bom Jesus do Monte, ülkenin en önemli simge yapılarından biri ve ünlü “Hayat bir yolculuktur, bir varış noktası değil” özdeyişinin mükemmel bir örneği. Bom Jesus do Monte’nin merdiveni, tıpkı onu çevreleyen devasa ağaçlar gibi tepeden organik olarak büyüyor gibi görünmektedir. Merdiven, yüzyıllar boyunca yokuş yukarı yolculuk eden binlerce hacının ayak izlerini takip ederek adım adım tırmanan ziyaretçiler üzerinde büyük bir etki yaratmakta. Merdivenin tepesindeki Bom Jesus do Monte’ye varıldığında, ziyaretçileri muhteşem bir panoramik manzara beklemekte.

Montagne de Bueren (Asker Merdiveni) – Liege, Belçika
Montagne de Bueren (Asker Merdiveni), Belçika’nın Liege kentinin önemli tarihî simgelerinden biri. 374 basamaklı merdiven, Or Chateau bölgesinde başlıyor ve birkaç yüzyıl önce bir kalenin bulunduğu bir tepeye yükseliyor. Bu, yapı ve kalenin unsurlarını içeren tarihî bir kompleks. 1875 yılında yapılan bu merdiven Or Chateau’da eğlenen askerlerin, gerekirse şehrin merkezine hızla geçmelerine izin vermek için yapılmış.

Machu Picchu – Peru
Machu Picchu, 200’den fazla merdiven sistemiyle birbirine bağlı olan taş yapılardan oluşmuş. Şehrin 3.000 basamağı bugün hala iyi durumda. 1981’de Peru’nun Tarihî Kutsal Tapınağı ilan edilmiş, 1983’te de UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine alınmış.


Şehir İnkalı bir hükümdar olan Pachacutec Yupangui tarafından 1450 yılları civarında inşa edilmiş. 2007’de tüm dünyadan gelen oylarla Dünyanın Yeni 7 Harikası arasına girmiş.

Her ulus kendi yarattığı kültürel eserleriyle, icat ettiği yeniliklerle ileriki çağlara taşınacak eserler bırakmak ister. Ancak bu şekilde ölümsüzleşebilirler. Kültürel bir miras oluşturma çabasında olmayan birçok ulus ve beylik, tarih boyunca sadece bir piyon olarak kullanılmış ve Dünya sahnesinden silinmişlerdir.

Bu yazıyı noktalarken bir de Hazreti Yakup’un rüyasında gördüğü, dünya ile cennet arasındaki merdiveni hatırlayalım. Tintoretto, William Blake gibi birçok ressam bu konuyu tuallerine aktarmışlardır. “Yakup yerdeki taşlardan birini aldı ve onun başının altına koydu ve uykuya daldı ve o yerde rüya gördü. Ve yer yüzünde duran bir merdiven gördü, ucu göklere ulaşan ve Tanrı’nın melekleri inmekte ve çıkmaktaydılar. Ve Tanrı onun üzerinde durmaktaydı. Ve Yakup korkup dedi: Bu yer ne heybetli! Bu başka bir şey değil, ancak Tanrı’nın evidir. Ve göklerin kapısıdır.” (Tekvin 28.10-17)